TH
English
Customers Also Purchased
ลองนึกภาพเวลาที่คุณกำลังนั่งประกอบเฟอร์นิเจอร์ที่เพิ่งสั่งออนไลน์มา มีทั้งน็อต ทั้งสกรู และแน่นอนว่ามี ประแจหกเหลี่ยม แถมมาให้หนึ่งตัว พอประกอบเสร็จ คุณเริ่มคิดในใจว่า ถ้ามีชุด ประแจหกเหลี่ยม ดี ๆ สักชุดก็คงจะดี เอาไว้ประกอบของในบ้าน ซ่อมจักรยาน ปรับเก้าอี้ ปรับโต๊ะคอม ฯลฯ
คุณเลยไปเปิดเว็บหาซื้อ ประแจหกเหลี่ยม …แล้วก็ต้องหยุดคิดอยู่หน้าจอแบบงง ๆ เพราะเจอคำว่า มิลลิเมตร บ้าง นิ้ว บ้าง บางชุดเขียน 1.5–10 mm บางชุดเขียน 1/16" – 3/8" แล้วคำถามก็โผล่ขึ้นมาในหัวทันทีว่า “ตกลงเราต้องซื้อแบบมิลลิเมตร หรือแบบนิ้วกันแน่? แล้วมันต่างกันยังไง?”
ในบทความนี้ เราอยากชวนคุยแบบสบาย ๆ มุมคนใช้งานจริง ไม่ใช่ภาษาวิศวกรที่อ่านแล้วมึน แต่เป็นสไตล์เล่าเรื่องให้ฟังว่า เวลาคุณจะซื้อ ประแจหกเหลี่ยม สักชุด ควรเริ่มคิดจากอะไร ใช้กับงานแบบไหน แล้วควรเลือก มิลลิเมตร หรือ นิ้ว ถึงจะคุ้ม ไม่ซื้อมาผิดให้หัวน็อตพังเล่น ๆ
ทำความรู้จักโลกสองระบบ มิลลิเมตร vs นิ้ว
ก่อนจะไปถึงตัว ประแจหกเหลี่ยม เราต้องรู้จักก่อนว่า ทำไมบนโลกถึงมีทั้ง มิลลิเมตร (mm) และ นิ้ว (inch) อยู่ด้วยกันแบบไม่ยอมไปไหนสักที
- มิลลิเมตร / เซนติเมตร / เมตร อยู่ในระบบ Metric เป็นระบบที่บ้านเราใช้กันในชีวิตประจำวัน วัดความยาวเป็นเมตร วัดตัวเป็นเซน วัดสกรูเป็นมิล
- นิ้ว (inch) อยู่ในระบบ Imperial หรือระบบอังกฤษ/อเมริกัน พวกอุปกรณ์ที่มาจากฝั่งอเมริกา อังกฤษ ยุโรปบางส่วน หรือเครื่องจักรบางชนิด จะใช้หน่วยเป็นนิ้ว เช่น 1/4", 3/8", 1/2" เป็นต้น
ประแจหกเหลี่ยม เองก็เลยมีทั้งสองเวอร์ชันตามสกรูที่มันจะไปขัน
- ถ้า หัวน็อต / สกรู ออกแบบตามระบบ Metric ก็จะใช้ประแจขนาด มิลลิเมตร เช่น 3 mm, 4 mm, 5 mm, 6 mm
- ถ้าออกแบบตามระบบ Imperial ก็จะใช้ประแจขนาด นิ้ว เช่น 1/8", 3/16", 1/4"
แล้วเราจะรู้ได้ยังไงว่า น็อตตัวนี้ใช้ มิลลิเมตร หรือ นิ้ว?
คำถามนี้เจอบ่อยมาก ทั้งจากคนเริ่มเล่นจักรยาน คนซ่อมมอเตอร์ไซค์เอง หรือคนประกอบเฟอร์นิเจอร์ เพราะทุกงานมันมีจังหวะที่เราต้อง “ขันอะไรสักอย่าง” แล้วอยู่ดี ๆ ก็เริ่มรู้สึกว่า… มันแน่นไปหรือยัง? หรือ นี่เรากำลังทำเกลียวพังอยู่หรือเปล่า?
ดูที่ประเทศต้นทางของสินค้า
- ถ้าเป็นสินค้าที่ผลิตหรือออกแบบจาก ยุโรป / ญี่ปุ่น / ไทย / จีน ส่วนใหญ่จะใช้ระบบ Metric (mm)
- ถ้ามาจากฝั่ง อเมริกา / อังกฤษ หรือแบรนด์สายอเมริกันแท้ ๆ หลายตัวจะใช้ นิ้ว (inch) โดยเฉพาะเครื่องมือ เครื่องจักร หรืออะไหล่เฉพาะทาง
แต่ก็ไม่ใช่กฎตายตัว 100% นะครับ แค่เป็นแนวโน้มให้เราพอเดาได้ในเบื้องต้น
ดูจากคู่มือหรือสเปกที่ให้มา
สินค้าที่ดีส่วนใหญ่จะมีสเปกกำกับไว้ เช่น Allen key size: 4 mm Hex key: 5/32"
ถ้าเปิดคู่มือเจอแบบนี้คือ สวรรค์เลยครับ จบ! ชัด! ซื้อได้ทันทีไม่ต้องเดา แต่ในโลกความจริง… ใครบ้างล่ะที่เก็บคู่มือครบทุกชิ้น? หลายคนซื้อมานานจนลืมไปแล้วว่าคู่มืออยู่กล่องไหน หรือบางทีซื้อของมือสองมา เปิด ๆ ดูก็ไม่มีบอกอะไรไว้เลยนอกจาก “ขันน็อตนี้ออกด้วยประแจหกเหลี่ยม” ก็ใช่น่ะสิ แต่ ขนาดเท่าไหร่ล่ะพี่!?
ใช้วิธีลองเสียบ แล้วสังเกต “ฟีลตอนเข้า”
นี่คือสกิลปลายทางที่มาพร้อมประสบการณ์ครับ เวลาเราเอาประแจหกเหลี่ยมเสียบเข้าไปในหัวน็อต ถ้า ขนาดตรงระบบกันจริง ๆ ฟีลมันจะเป็นแบบนี้
- เสียบเข้าได้แบบ เป๊ะ ๆ ไม่ต้องขยับหามุมเยอะ
- ตอนลองหมุนเล่นจะรู้สึกว่า พอดีร่อง ไม่มีระยะหลวม
แต่ถ้าเป็นประแจคนละระบบแล้วขนาดมันใกล้กัน เช่น เอา mm ไปเสียบหัวที่เป็น inch หรือสลับกัน มันจะมี "ระยะหลวม" เล็ก ๆ อยู่ เวลาเราขยับประแจไปมาจะรู้สึกได้เลยว่า
- มันมีช่องว่างหมุนฟรีนิด ๆ ก่อนจะถึงจังหวะที่กัดโดนหัวน็อต
- เวลาออกแรงขันจริง จะรู้สึกไม่มั่นใจ และมีโอกาสรูดค่อนข้างสูง
สำหรับผม ถ้าเสียบแล้ว "ไม่ฟิตเป๊ะ" ผมจะหยุดทันที ไม่ฝืนขันต่อ แล้วถอยกลับไปเช็กขนาดใหม่ เพราะหัวน็อตหนึ่งตัวถูก ๆ ก็จริง แต่ถ้าเป็นหัวบนชิ้นงานแพง ๆ หรืออยู่ในตำแหน่งที่ถอดยาก พังทีคือปวดหัวเลยครับ
ประแจหกเหลี่ยม มิลลิเมตร (mm) พระเอกของงานบ้าน งานรถ งานทั่วไปในไทย
ถ้าถามว่าควรเริ่มจากอะไร คำตอบที่เราให้กับคนส่วนใหญ่เสมอคือ “ถ้าใช้ในบ้าน ใช้กับเฟอร์นิเจอร์ จักรยาน มอเตอร์ไซค์ หรือเครื่องมือทั่วไปในไทย เริ่มจากชุด มิลลิเมตร ก่อนเลยครับ” พูดแบบไม่ต้องคิดเยอะเลย เพราะในชีวิตประจำวันของเรา อะไหล่ น็อต สกรู ทุกอย่างแทบจะเป็นระบบ มิลลิเมตร เกือบหมด จะเจอขนาดเป็นนิ้ว นี่ต้องเป็นของนำเข้าเฉพาะทางจริง ๆ เช่น งานเครื่องกลยุคเก่า งานซ่อมรถอเมริกัน หรือเครื่องจักรบางตัวที่ใช้ระบบ Imperial มาตั้งแต่โรงงานเดิม
งานที่มักใช้ ประแจหกเหลี่ยม มิลลิเมตรบ่อย ๆ
- เฟอร์นิเจอร์น็อคดาวน์ จากแบรนด์ยอดนิยมทั้งหลาย
- จักรยาน ส่วนใหญ่ โดยเฉพาะเสือหมอบ เสือภูเขา ที่ใช้ปรับเบรก แฮนด์ หลักอาน
- มอเตอร์ไซค์ หลายรุ่นในไทย เริ่มใช้สกรูหกเหลี่ยมในหลายจุด
- เครื่องใช้ไฟฟ้า / เครื่องมือบางอย่าง ที่มีการฝังสกรูหกเหลี่ยม
ชุดพื้นฐานที่นิยม คือประมาณ 1.5–10 mm หรือ 2–10 mm ซึ่งครอบคลุมการใช้งานส่วนใหญ่ของคนทั่วไปได้สบาย ๆ
ข้อดีของชุดมิลลิเมตร
- ใช้ได้กับของส่วนใหญ่ที่ขายในไทย
- หาอะไหล่/สกรูเพิ่มได้ง่าย ถ้าหัวน็อตเสีย
- ใช้งานร่วมกับเครื่องมืออื่น เช่น บล็อก, ดอกไขควงหกเหลี่ยม ที่เป็น mm ได้อย่างลงตัว
พูดง่าย ๆ คือ ถ้าคุณไม่แน่ใจ และไม่ได้ทำงานกับเครื่องจักรอเมริกัน หรือของเฉพาะทางมาก ๆ การเริ่มด้วยชุด mm คือทางเลือกที่แทบจะไม่มีผิด
ประแจหกเหลี่ยม แบบนิ้ว (inch) ของสำคัญสำหรับคนเล่นของเฉพาะทาง
แม้ในบ้านเรา นิ้ว จะไม่ใช่พระเอก แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าไม่จำเป็นเลยนะครับ ผมเคยเจอหลายเคสที่ลูกค้าเอาประแจ มิลลิเมตร ไปฝืนไขหัวน็อตที่เป็นนิ้ว เพราะดูด้วยตาแล้วเหมือนจะเข้าได้ สุดท้ายคือหัวน็อตรูด ต้องเปลี่ยนทั้งชุดจบ พัง!
งานที่มักเจอ ประแจหกเหลี่ยม ขนาดที่เป็นนิ้ว
- เครื่องจักร เครื่องมือ ที่นำเข้าจาก อเมริกา / อังกฤษ แบบแท้ ๆ
- บางแบรนด์เครื่องมือมืออาชีพจากฝั่งยุโรป/อเมริกา ที่ยังยึดสเปกเดิม
- อะไหล่เฉพาะทาง เช่น ชิ้นส่วนเครื่องเสียง เครื่องดนตรีบางชนิด อุปกรณ์อุตสาหกรรมบางประเภท
- ขนาดที่เจอบ่อย ๆ เช่น 1/16", 5/64", 3/32", 1/8", 5/32", 3/16", 1/4", 5/16", 3/8" เป็นต้น
ทำไมถึงยังมีคนต้องใช้ ประแจหกเหลี่ยม ชุดนิ้วอยู่?
เพราะของบางอย่าง "ออกแบบมาให้ใช้นิ้ว" ตั้งแต่โรงงาน ถ้าคุณฝืนใช้ mm แทน แม้มันจะเข้าได้ก็ตาม แรงที่ส่งลงไปจะไม่เต็มหน้า สุดท้ายคือหัวน็อตจะเริ่มบานทีละนิด โดยเฉพาะเวลาคุณออกแรงขันแน่น ๆ ในงานที่ต้องใช้ทอร์คสูง
สำหรับคนที่ทำงานสายนี้จริง ๆ เช่น ช่างเครื่องจักร ช่างซ่อมเครื่องมืออเมริกัน ช่างโรงงานบางประเภท หลายคนจะมีทั้งสองชุดเลยครับ มิลิเมตรหนึ่งชุด, นิ้วอีกหนึ่งชุด แล้วแยกเก็บชัดเจน
หยิบ ประแจหกเหลี่ยม ผิดชุดเดียว พังได้ทั้งหัวน็อต
มีครั้งหนึ่ง เราไปช่วยเพื่อนซ่อมจักรยานเสือภูเขาเก่า ๆ ที่ได้มาจากต่างประเทศ ตัวเฟรมเป็นของยุโรป แต่ชุดอุปกรณ์บางอย่างเจ้าของเดิมไปเปลี่ยนเป็นของอเมริกัน
ตอนแรกเราก็หยิบชุด ประแจหกเหลี่ยม ที่เป็นมิลลิเมตรมาลุยกันเต็มที่ พอเสียบเข้าไปกับบางหัวรู้สึกว่ามันเข้าดีนะ แต่แอบหลวม ๆ ไปหน่อย เพื่อนเราก็บอกว่า "เอาน่า นิดเดียวเอง คงไม่เป็นไรหรอก" …พอขันจริง ๆ ครั้งที่สามเท่านั้นแหละครับ เสียงดัง "แกร๊ก" แล้วหัวน็อตด้านในเริ่มมน กัดไม่อยู่แล้ว สุดท้ายต้องหยุดงานกลางคัน เอาจักรยานไปให้ร้านเฉพาะทางช่วยแก้ไขให้ ซึ่งช่างที่ร้านก็สรุปแบบง่าย ๆ เลยว่า "ของบางอย่างมันเกิดมาเพื่อใช้กับ นิ้ว ครับ ฝืนใช้ มิลิเมตร ยังไงก็ไม่รอด"
จากวันนั้นเราเลยจำขึ้นใจว่า ถ้าเจองานที่เราไม่ชัวร์ว่ามันเป็นระบบไหนจริง ๆ การมีทั้งสองชุดอยู่ในกล่องเครื่องมือ คือการลงทุนที่คุ้มกว่าไปเสี่ยงพังหัวน็อตบนของแพง ๆ ครับ
ถ้าเน้นใช้งานทั่วไป ควรซื้อชุด ประแจหกเหลื่ยม แบบไหนดี?
สายงานบ้าน DIY ทั่วไป
ถ้างานหลักของคุณคือ ประกอบเฟอร์นิเจอร์ ซ่อมของใช้ในบ้าน ปรับโต๊ะ ปรับเก้าอี้ ปรับชั้นวางของ ซ่อมจักรยานทั่วไปที่ซื้อในไทย เราแนะนำ ซื้อชุด ประแจหกเหลี่ยม มิลลิเมตร (mm) ชุดดี ๆ สักชุด ขนาดประมาณ 1.5–10 mm ก็เพียงพอใช้ยาว ๆ แล้วครับ
สายเล่นจักรยานจริงจัง / มอเตอร์ไซค์ / เครื่องมือช่างมากขึ้น
คุณเริ่มมีงานที่ ปรับแต่งจักรยานราคาแพง ปรับตั้งเบรก ดิสก์เบรก แฮนด์ หลักอาน หรือใช้งาน ซ่อมบำรุงมอเตอร์ไซค์หลายรุ่น ใช้เครื่องมือแบรนด์นอกเยอะขึ้น เราขอแนะนำ เริ่มจากชุด ประแจหกเหลี่ยม ที่เป็นมิลิเมตร ก่อนเหมือนเดิม ถ้าพบว่ามีหลายจุดที่เป็น มิลิเมตร มันไม่ค่อยตรง และอุปกรณ์ที่ใช้เป็นแบรนด์ฝั่งอเมริกา/อังกฤษค่อนข้างเยอะ ค่อยพิจารณาเพิ่มชุดนิ้วเข้ามาในกล่องเครื่องมือ
สายช่างมืออาชีพ / โรงงาน / งานเครื่องจักร
อันนี้คำตอบค่อนข้างชัดครับ ส่วนใหญ่ต้องมี ทั้ง มิลลิเมตร และ นิ้ว อย่างละชุด แยกเก็บชัดเจน แยกสี หรือแยกที่วาง เพื่อป้องกันการหยิบผิด เพราะในโรงงานหรือเครื่องจักรใหญ่ ๆ ความเสียหายจากหัวน็อตรูด ไม่ใช่แค่ต้องเปลี่ยนหัวน็อต แต่บางทีต้องหยุดเครื่อง หยุดไลน์การผลิต เสียเวลาทั้งทีม
เทคนิคเล็ก ๆ ในการเลือกซื้อ ประแจหกเหลี่ยม ไม่ว่าจะ มิลลิเมตรหรือ นิ้ว
ต่อให้เลือกระบบถูกแล้ว ถ้าคุณเผลอไปซื้อของที่เหล็กไม่ดี ขึ้นรูปไม่แม่น หัวไม่ได้มุมเป๊ะ สุดท้ายก็พังทั้งหัวน็อตและตัวประแจเองอยู่ดีครับ เลยอยากฝากเช็กลิสต์ง่าย ๆ ไว้เวลาเลือกซื้อ
ดูวัสดุของ ประแจหกเหลี่ยม ให้ดีก่อน
อันนี้สำคัญยิ่งกว่าเลือกสีซะอีกครับ เพราะเหล็กดี = ใช้ได้หลายปี เหล็กก๊อป = ใช้สองทีหัวบานเป็นดอกเห็ด คำที่มักจะเจอคือ
- CR-V (Chromium-Vanadium) อันนี้คือมาตรฐานทั่วไปของเครื่องมือดี ๆ แข็งแรง ใช้ได้แทบทุกงานในบ้าน งานจักรยาน มอเตอร์ไซค์ ถ้าซื้อชุดแรกในชีวิต เลือกตัวนี้ก็สบายใจได้
- S2 Steel ตัวท็อปขึ้นมาอีกขั้น แข็งกว่า เหนียวกว่า เหมาะกับงานมืออาชีพ หรือคนที่ต้องขันแน่น ๆ บ่อย ๆ บอกเลยว่าถ้าคุณเป็นสายช่างหนัก ๆ ใช้คุ้มแน่นอน
ถ้าเจอชุดที่ ไม่บอกวัสดุ ราคาโคตรถูก แพ็กเกจดูงง ๆ เหมือนพิมพ์จากร้านถ่ายเอกสาร แบบนี้ส่วนใหญ่คือ ใช้แป๊บเดียวหัวจะบานก่อน หรือไม่ก็หักคามือแบบไม่มีเกริ่น ครับ
ลองสังเกตความคมและความเป๊ะ ของเหลี่ยม
ประแจหกเหลี่ยม ดี ๆ เวลามองใกล้ ๆ คุณจะเห็นเลยว่า…เหลี่ยมคมชัด ไม่มนก่อนเวลา หน้าตัดเต็ม ไม่เอียง ไม่เบี้ยว ขึ้นรูปเรียบร้อย ไม่มีรอยหล่อปลิ้น ๆ เพราะถ้าตอนยังไม่ใช้งานมันก็ดู “เบลอ ๆ” แล้ว พอเจอหัวน็อตแข็ง ๆ หน่อย เช่น น็อตจักรยานดี ๆ หรืองานมอเตอร์ไซค์ รับรองครับ หัวน็อตเขาไม่เสียหรอก แต่หัวประแจคุณนี่แหละจะเป็นรอยก่อนเพื่อ นี่คือเหตุผลว่าทำไมประแจบางชุดใช้ครั้งเดียวก็จบ… เลิกคบ
เลือกแบบที่เก็บง่าย ใช้งานสะดวก
เรื่องนี้สำคัญกว่าที่คิดนะครับ เพราะถ้าชุด ประแจหกเหลี่ยม มันเก็บยาก หายบ่อย จัดไม่เป็น ก็จะไม่อยากหยิบมาใช้ รูปแบบยอดนิยมมีประมาณนี้
- แบบกุญแจพวง (L-shape รวมชุดในแกน) พกง่าย ชิ้นเล็ก ๆ ไม่โดนดูดหายไปไหน เหมาะกับคนที่พกติดรถ ติดกระเป๋าเครื่องมือประจำ
- แบบก้านตัว L แยกชิ้น อยู่ในแท่นพลาสติก เหมาะมากสำหรับตั้งไว้ในบ้านหรือในอู่ หยิบทีละตัวง่าย เหมาะกับคนที่ต้องเลือกขนาดบ่อย ๆ
- แบบด้าม T-Bar อันนี้คือสายขันบ่อย ๆ ใช้แล้วรู้เรื่องเลย ให้แรงบิดดี จับถนัด ไม่เมื่อยมือ เหมาะกับงานซ่อมจักรยานงานหนัก หรืองานเครื่องยนต์เล็ก
- สุดท้ายจะ mm หรือ inch ก็เลือกแบบที่เข้ากับ “นิสัยการใช้งาน” ของคุณ เพราะเครื่องมือที่เข้ามือ = ใช้สนุก แต่เครื่องมือที่ไม่เข้ามือ = นั่งหงุดหงิดตั้งแต่ยังไม่เริ่มงานครับ
สรุป
สุดท้ายแล้ว ประแจหกเหลี่ยม ไม่ใช่แค่เหล็กแท่งหกเหลี่ยมดอกหนึ่ง แต่มันคือ "กุญแจ" ที่จะพาคุณเข้าไปแกะ ซ่อม ปรับ แต่งโลกของสกรูหัวจมที่อยู่เต็มบ้าน อยู่เต็มรถ อยู่เต็มห้องทำงานเรา
เลือกให้ถูกระบบ เลือกให้ตรงงาน และเลือกของที่คุณภาพดีสักหน่อย คุณจะพบว่า ประแจหกเหลี่ยมชุดเดียว ใช้ได้ยาวเป็นปี ๆ แบบไม่ต้องลุ้นว่าหัวจะบานเมื่อไหร่ แถมทุกครั้งที่หยิบมาใช้ คุณจะรู้สึกได้เลยว่า
เลือก ประแจหกเหลี่ยม ที่นี่