TH
English
Customers Also Purchased
จริง ๆ แล้วเบื้องหลังความสามารถของปั๊มลมสกรูไม่ได้มาจากมอเตอร์ หรือหน้าตาของเครื่องครับ แต่มันอยู่ที่หัวใจของระบบที่เรียกว่า "Airend" หรือสกรูอัดอากาศ เจ้านี่แหละครับที่ทำให้ปั๊มลมสกรูแตกต่างจากปั๊มลมแบบอื่นอย่างสิ้นเชิง
แล้วสกรูอัดอากาศมันคืออะไร? ทำงานยังไง? ถ้ามันพังก็แค่เปลี่ยนใหม่ หรือเปล่า? หรือมันมีอะไรที่ควรรู้มากกว่านั้น? บทความนี้จะพาไปรู้จักกับเจ้าสกรูอัดอากาศให้ลึกขึ้นแบบไม่ต้องเป็นช่างก็เข้าใจได้ครับ
สกรูอัดอากาศ คืออะไร? ทำไมถึงสำคัญกับปั๊มลมสกรูขนาดนั้น?
หากพูดถึงเครื่องจักรที่ใช้งานกันทั้งในโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ ไปจนถึงอู่ซ่อมรถ หรือโรงกลึงขนาดเล็ก ปั๊มลมสกรู ถือว่าเป็นเครื่องจักรที่ช่วยได้เยอะมากด้านประสิทธิภาพ และความน่าเชื่อถือครับ ไม่ว่าจะเป็นงานพ่นสี เปิดวาล์ว ใช้เครื่องมือลม หรือระบบออโตเมชันบางประเภท ก็ล้วนแต่ต้องพึ่งพาแรงลมอัดจากปั๊มลมทั้งสิ้น และปั๊มลมสกรูก็ขึ้นชื่อในเรื่องความเสเถียร และทนทานด้วย
และสิ่งที่ทำให้ปั๊มลมสกรู ต่างจากปั๊มลมทั่วไปก็คงหนีไม่พ้นเจ้า Airend หรือสกรูอัดอากาศนี่แหละครับ แล้วถ้าอุปกรณ์ชิ้นนี้เสีย ทุกอย่างก็พังตามไปด้วย แล้วมันคืออะไร? ทำงานอย่างไร? แล้วเราควรดูแลรักษามันยังไงบ้าง? วันนี้เราจะมาดูกันครับ
สกรูอัดอากาศทำหน้าที่อะไรใน ปั๊มลมสกรู?
ทีนี้เราลองมาดูกันครับว่าสกรูอัดอากาศทำหน้าที่อะไรบ้างในระบบของปั๊มลมสกรู และทำไมมันถึงสำคัญขนาดที่ว่าถ้าพังไปเมื่อไร ปั๊มลมสกรูทั้งเครื่องก็แทบหมดสภาพใช้งานทันที
สกรูอัดอากาศ ไม่ใช่แค่หมุนเฉยๆ
Airend หรือสกรูอัดอากาศ คือส่วนประกอบหลักของปั๊มลมสกรูที่ทำหน้าที่อัดอากาศให้มีแรงดันครับ โดยภายในจะมี "โรเตอร์" สองตัวที่เป็นเกลียวสกรูหมุนเข้าหากัน ทำให้อากาศที่ดูดเข้ามาถูกดันไปตามแนวแกน และถูกอัดให้มีปริมาตรน้อยลงเรื่อยๆ จนมีแรงดันสูงขึ้นก่อนจะปล่อยออกไปยังถังพักลม หรือระบบปลายทาง
พูดง่าย ๆ ปั๊มลมสกรูก็คือเครื่องอัดอากาศ (Compressor) แบบหนึ่งที่ใช้หลักการกลไกการหมุนเกลียว แทนการดูดแบบลูกสูบ ซึ่งทำให้ทำงานได้ต่อเนื่อง ลื่นไหล และเสียงเงียบกว่ามาก
ทำไมสกรูอัดอากาศถึงสำคัญ?
- เป็นหัวใจของการอัดอากาศ ถ้าไม่มีมัน ปั๊มลมก็แค่เหล็กกล่องเปล่า ๆ
- ต้นทุนสูง คิดเป็น 30–50% ของราคาปั๊มลมสกรูทั้งเครื่อง
- เสียหายยากก็จริง แต่ถ้าเสียขึ้นมา ค่าซ่อมแพงมาก (บางครั้งซ่อมไม่คุ้ม เปลี่ยนใหม่ดีกว่า)
กลไกการทำงานของสกรูอัดอากาศแบบเข้าใจง่าย ๆ
บางคนอาจคิดว่า ปั๊มลมสกรูก็แค่ให้ลมวิ่งเข้า แล้วหมุน ๆ ออกมาเป็นแรงดันสูง แค่นั้นหรือเปล่า? แต่จริง ๆ แล้วเบื้องหลังกลไกของสกรูอัดอากาศมีอะไรมากกว่านั้นเยอะครับ ทั้งเรื่องของการออกแบบ การหมุนสวนกันของโรเตอร์ และการควบคุมช่องว่างระหว่างเกลียวที่ส่งผลโดยตรงต่อประสิทธิภาพการอัดลม
เราไปดูกันแบบเข้าใจง่าย ๆ ดีกว่าครับ ว่าขั้นตอนการทำงานของสกรูอัดอากาศของปั๊มลมสกรู มันมีอะไรบ้าง ตั้งแต่เริ่มดูดอากาศจนปล่อยออกไปใช้งาน มันทำงานอย่างไร และมีจุดไหนที่เราควรใส่ใจเป็นพิเศษ
1. เริ่มจากการดูดอากาศเข้า
เมื่อปั๊มลมสกรูเริ่มทำงาน Airend จะเริ่มดูดอากาศจากภายนอกผ่านตัวกรองอากาศ ซึ่งตัวกรองนี้จะทำหน้าที่กรองฝุ่นละออง สิ่งสกปรก หรือน้ำที่ปะปนอยู่ในอากาศไม่ให้เข้าไปในระบบ อากาศที่ถูกดูดเข้าไปจึงต้องผ่านการทำความสะอาดในระดับหนึ่งก่อนจะเข้าสู่ห้องอัดภายใน Airend เพื่อเตรียมเข้าสู่กระบวนการอัด
2. แล้วก็เข้าสู่ขั้นตอนการอัด
โรเตอร์ทั้งสองตัวใน Airend ซึ่งถูกออกแบบให้มีลักษณะเป็นเกลียวซ้ายขวา จะหมุนเข้าหากันด้วยความเร็วสูง โดยการหมุนนี้จะสร้างช่องว่างระหว่างเกลียว ซึ่งเป็นที่ที่อากาศจะถูกกักไว้ และถูกผลักให้เคลื่อนที่ตามแนวแกนเรื่อย ๆ จากด้านดูดไปยังด้านปล่อย ระหว่างทางปริมาตรของอากาศจะค่อย ๆ ลดลงเพราะเกลียวเริ่มบีบเข้าหากันมากขึ้น ทำให้แรงดันเพิ่มสูงขึ้นตามหลักการของอุณหพลศาสตร์
นอกจากนี้ยังมีน้ำมันหล่อลื่น (ในระบบ oil-injected) คอยช่วยลดความร้อน ดูดซับเสียง และช่วยซีลช่องว่างระหว่างโรเตอร์กับผนังห้องอัด เพื่อให้การอัดอากาศมีประสิทธิภาพสูงสุดครับ
3. จนกระทั่งปล่อยออกสู่ระบบ
เมื่ออากาศผ่านกระบวนการอัดจนได้แรงดันตามที่ตั้งไว้ อากาศที่ได้จะถูกส่งต่อออกจาก Airend ไปยังชุดแยกน้ำมัน เพื่อแยกเอาน้ำมันที่ใช้หล่อลื่นออกจากลม ก่อนจะเข้าสู่ชุดกรองลม และถังพักลมเพื่อรอการนำไปใช้งานในขั้นตอนต่อไป โดยลมที่ออกจากปลายทางของระบบปั๊มลมสกรู นี้จะมีแรงดัน และความสะอาดในระดับที่เหมาะสมกับการใช้งานในภาคอุตสาหกรรม หรือกระบวนการผลิตต่าง ๆ ครับ
ระบบสกรูอัดอากาศมีกี่แบบ แล้วแต่ละแบบต่างกันยังไง?
เวลาพูดถึงระบบสกรูอัดอากาศของปั๊มลมสกรู หลายคนอาจคิดว่ามีแบบเดียว ใช้ได้กับทุกงาน แต่จริง ๆ แล้วมันมีรูปแบบการออกแบบ และโครงสร้างที่แตกต่างกันอยู่ครับ แล้วแต่ความต้องการใช้งาน เช่น ต้องการแรงดันลมระดับไหน ต้องการความต่อเนื่องมากน้อยแค่ไหน หรือรวมไปถึงเรื่องของต้นทุนในการติดตั้ง และบำรุงรักษา
บางงานใช้แบบง่าย ๆ ก็พอ แต่บางงานที่ต้องการความละเอียด และเสถียรภาพสูง จะต้องใช้สกรูอัดอากาศแบบพิเศษขึ้นมา ทีนี้เราลองมาดูกันดีกว่าครับว่าแบบที่ใช้กันหลัก ๆ มีอะไรบ้าง และแบบไหนเหมาะกับการใช้งานประเภทใด
แบบ Single Stage (อัดรอบเดียว)
ใช้กับปั๊มลมสกรูที่เหมาะกับงานทั่วไป ใช้กันในโรงงาน อู่ซ่อมรถ หรือระบบที่ต้องการลมอัดแรงดันระดับกลาง (ประมาณ 7–13 bar) โครงสร้างง่าย ราคาถูกกว่า ใช้งานง่ายกว่า และดูแลไม่ซับซ้อนครับ
แบบ Two Stage (อัดสองรอบ)
ปั๊มลมสกรู ประเภทนี้จะมีการอัดอากาศ 2 ครั้ง โดยผ่านสกรู 2 ชุดแยกกัน ไม่ได้ใช้ชุดเดียวอัดซ้ำรอบสองนะครับ หลักการคือ สกรูชุดแรกจะอัดลมจากแรงดันบรรยากาศให้สูงขึ้นระดับหนึ่ง จากนั้นลมจะถูกส่งผ่านระบบระบายความร้อน (Intercooler) แล้วเข้าไปอัดอีกครั้งด้วยสกรูชุดที่สอง เพื่อให้ได้แรงดันที่สูงขึ้นกว่าแบบ Single Stage
ข้อดีของระบบนี้คือให้แรงดันที่สม่ำเสมอ และประสิทธิภาพสูงกว่า โดยเฉพาะในงานอุตสาหกรรมที่ต้องการแรงลมสูง เช่น โรงงานหนัก อุตสาหกรรมเคมี หรือระบบที่ต้องการลมสะอาดมาก (เช่น ระบบ oil-free)
และเช่นเดียวกับแบบ Single Stage ครับ แบบ Two Stage ก็มีให้เลือกทั้งที่ใช้น้ำมัน (oil-injected) และไม่ใช้น้ำมัน (oil-free) ซึ่งขึ้นอยู่กับลักษณะงานที่ต้องการ
แล้วเราจะรู้ได้ยังไงว่าสกรูอัดอากาศยังดีอยู่ไหม?
คำถามนี้ฟังดูเหมือนจะตอบง่าย ๆ แต่จริง ๆ แล้วปั๊มลมสกรูมีรายละเอียดที่หลายคนมองข้ามครับ เพราะสกรูอัดอากาศไม่ใช่อุปกรณ์ที่จะแสดงอาการเสียหายให้เห็นแบบชัดเจนในทันทีเหมือนพวกอุปกรณ์ไฟฟ้าทั่วไป หลายครั้งมันค่อย ๆ เสื่อมสภาพจนกระทั่งระบบทั้งระบบเริ่มทำงานผิดปกติ ซึ่งถ้าเราจับสัญญาณไม่ทัน ก็อาจต้องเสียเงินก้อนใหญ่โดยไม่รู้ตัว
ผมเลยอยากชวนคิดให้รู้จักสังเกตอาการตั้งแต่เนิ่น ๆ มันจะช่วยยืดอายุการใช้งาน และลดค่าใช้จ่ายได้เยอะมากครับ มาลองดูพร้อมกันเลยว่ามีสัญญาณอะไรบ้างที่บ่งบอกว่าสกรูอัดอากาศของเราอาจเริ่มมีปัญหา
1. มีเสียงแปลก ๆ
ถ้าเริ่มมีเสียงดัง หวีด หรือสั่นผิดปกติ อาจหมายความว่า ลูกปืน หรือ bearing ภายในเริ่มสึกหรอ หรืออาจมีการขัดกันของโรเตอร์ แล้วครับ
2. ลมอัดได้น้อยลงเรื่อย ๆ
บางครั้งอาจเกิดจากโรเตอร์ภายในสกรูอัดเริ่มสึก ทำให้การอัดไม่แน่นเหมือนเดิม ลมที่ออกมาจึงแรงดันลดลงชัดเจน ถ้าเจออาการนี้ควรรีบเช็คทันที
3. น้ำมันรั่วซึมจาก Airend
ถ้าเป็นปั๊มลมสกรู แบบ oil-injected หากมีรอยน้ำมันรั่วซึมจากข้อต่อ หรือซีล ก็อาจเป็นสัญญาณของซีลเสื่อม หรือมีรอยรั่วที่ต้องแก้ไขก่อนลุกลาม
4. ความร้อนสูงผิดปกติ
ถ้าอุณหภูมิสูงจนเครื่องตัด หรือไฟเตือนขึ้น แปลว่ามีการสะสมความร้อนในกลไกสกรู ซึ่งอาจเกิดจากการอุดตัน การหล่อลื่นไม่ดี หรือโรเตอร์เริ่มฝืดครับ
การดูแลรักษาสกรูอัดอากาศให้ใช้งานได้นาน
ถ้าพูดกันตามตรง ถึงแม้สกรูอัดอากาศของปั๊มลมสกรู จะถูกออกแบบมาให้ทนทาน และใช้งานได้ต่อเนื่องยาวนาน แต่ก็ใช่ว่าจะปล่อยให้ทำงานไปเรื่อย ๆ โดยไม่ดูแลเลยได้นะครับ เพราะการละเลยเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ อย่างการเช็คระดับน้ำมัน หรือการเปลี่ยนกรองอากาศ อาจทำให้เกิดปัญหาใหญ่ในระยะยาวได้
ผมเลยอยากชวนทุกคนลองกลับมามองว่าถ้าเราดูแลเครื่องมือดี ๆ ตั้งแต่แรก มันจะช่วยประหยัดทั้งเวลา และค่าใช้จ่ายได้ขนาดไหน แถมยังช่วยให้ปั๊มลมสกรูของเราทำงานได้เต็มประสิทธิภาพไปอีกนานด้วยครับ
1. ตรวจระดับน้ำมัน และเปลี่ยนน้ำมันตามรอบ
สำหรับปั๊มลมสกรูแบบ oil-injected น้ำมันคือตัวหล่อเลี้ยงของ Airend เลยครับ เพราะมันทำหน้าที่ทั้งหล่อลื่น ลดความร้อน และช่วยซีลไม่ให้อากาศรั่ว แล้วที่สำคัญ ควรเปลี่ยนน้ำมันทุก 2,000–4,000 ชม. แล้วแต่รุ่นครับ
2. ใช้กรองอากาศ และกรองน้ำมันคุณภาพดี
การใช้ตัวกรองที่ดีจะช่วยยืดอายุการใช้งานของ Airend เพราะช่วยป้องกันสิ่งสกปรกเข้าสู่ระบบได้
3. ทำความสะอาดระบบระบายความร้อนเป็นประจำ
เพราะถ้าระบบระบายความร้อนตัน หรือพัดลมไม่ทำงาน ความร้อนจะสะสมใน Airend และทำให้เกิดการสึกหรอเร็วขึ้นได้
4. เช็คระยะช่องว่างโรเตอร์
ปั๊มลมสกรูบางรุ่นสามารถตั้งระยะห่างระหว่างแกนหมุนของสกรู (rotor gap) ได้ เพื่อให้ประสิทธิภาพการอัดสูงสุด ไม่ให้ลมรั่วผ่านมากเกินไป หากเกินสเปคอาจต้องตั้ง หรือเปลี่ยนชิ้นส่วนครับ
สรุป: สกรูอัดอากาศสำคัญแค่ไหนกับปั๊มลมสกรู?
ถ้าให้เปรียบเทียบสกรูอัดอากาศกับสิ่งใกล้ตัวของเรา ผมว่าเจ้านี่ก็เปรียมเสมือน หัวใจที่สูบฉีดเลือดไปหล่อเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกายนี่เองครับ ไม่มีมัน ทุกอย่างก็หยุดหมุน และถ้ามีก็ต้องดูแลให้ดี เพราะมันไม่ได้ราคาถูก ๆ และการเปลี่ยน หรือซ่อมก็ต้องใช้ช่างเฉพาะทางด้วย
ใครที่ใช้งานปั๊มลมสกรูอยู่แล้ว อย่าลืมให้ความสำคัญกับการดูแลรักษาสกรูอัดอากาศอย่างสม่ำเสมอ ส่วนใครที่กำลังตัดสินใจจะซื้อปั๊มลมสกรู ก็ควรเลือกรุ่นที่สกรูอัดอากาศมีคุณภาพดี พร้อมมีศูนย์บริการที่เชื่อถือได้
เพราะสุดท้ายแล้ว ถ้า สกรูอัดอากาศ (Airend) แข็งแรง และทำงานได้เต็มประสิทธิภาพ ปั๊มลมสกรู ก็จะเป็นเครื่องมือที่ใช้งานได้ยาวนาน คุ้มค่า และสร้างประโยชน์ให้กับงานของคุณอย่างแท้จริงครับ