แบตเตอรี่โซลาร์เซลล์ จำเป็นจริงหรือ? เจาะลึกความสำคัญในระบบ On-grid, Off-grid, Hybrid

แบตเตอรี่โซล่าเซลล์ GLOBAL POWER GTAD 12-150 12V 150Ah DC SERIES

10,570 บาท

แบตเตอรี่โซล่าเซลล์ GLOBAL POWER GTAD 12-120 12V 120Ah DC SERIES

8,590 บาท

แบตเตอรี่โซล่าเซลล์ GLOBAL POWER GTAD 12-8 12V 8Ah DC SERIES

710 บาท

แบตเตอรี่โซล่าเซลล์ GLOBAL POWER GTAD 12-20 12V 20Ah DC SERIES

1,450 บาท

แบตเตอรี่โซล่าเซลล์ GLOBAL POWER GTAD 12-200 12V 200Ah DC SERIES

14,210 บาท

แบตเตอรี่โซล่าเซลล์ GLOBAL POWER GTAD 12-65 12V 65Ah DC SERIES

4,750 บาท

การติดโซลาร์เซลล์บนหลังคาบ้านหรือโรงงานเพื่อผลิตไฟฟ้าใช้เองกำลังเป็นสิ่งที่หลายคนให้ความสนใจมาก ๆ เลยค่ะ เพราะมันช่วยประหยัดค่าไฟ แถมยังเป็นพลังงานสะอาดด้วย แต่พอเริ่มศึกษา หลายคนก็มักจะเจอคำถามว่า "แล้วเราต้องมี แบตเตอรี่โซลาร์เซลล์ ไหมนะ?", "มันจำเป็นจริงๆ หรือเปล่า?"

คำตอบของคำถามนี้ไม่ได้ง่าย ๆ แค่ "ใช่" หรือ "ไม่" นะคะ เพราะมันขึ้นอยู่กับว่าระบบโซลาร์เซลล์ของคุณเป็นแบบไหน และคุณต้องการใช้งานไฟฟ้าแบบไหนกันแน่ วันนี้เราจะมาเจาะลึกกันถึงความสำคัญของแบตเตอรี่ในระบบโซลาร์เซลล์แต่ละประเภท ทั้ง On-grid, Off-grid, และ Hybrid เพื่อให้คุณเข้าใจภาพรวมทั้งหมดก่อนตัดสินใจค่ะ

ทำไมถึงต้องมี "แบตเตอรี่โซลาร์เซลล์" เข้ามาเกี่ยวข้อง?

ก่อนอื่น เรามาทำความเข้าใจบทบาทของแบตเตอรี่ในระบบโซลาร์เซลล์กันก่อนนะคะ

คุณคงรู้ดีว่าแผงโซลาร์เซลล์จะผลิตไฟฟ้าได้ก็ต่อเมื่อมีแสงแดดใช่ไหมคะ พอพระอาทิตย์ขึ้น แผงก็เริ่มผลิต พอพระอาทิตย์ตก แผงก็หยุดผลิตทันที ทีนี้ปัญหาคือ เราไม่ได้ใช้ไฟฟ้าแค่ตอนกลางวันที่มีแดดจัดๆ นี่สิคะ กลางคืนเราก็ยังใช้ไฟ หรือบางทีกลางวันแดดไม่ดี มีเมฆมาก ไฟฟ้าที่ผลิตได้ก็ไม่พอใช้

แบตเตอรี่โซลาร์เซลล์ เนี่ย เข้ามาช่วยแก้ปัญหานี้ได้พอดีเลยค่ะ มันทำหน้าที่เหมือนเป็น "ถังเก็บไฟฟ้าสำรอง" คอยเก็บพลังงานไฟฟ้าที่เราผลิตได้จากแผงโซลาร์เซลล์ในช่วงที่ผลิตได้เยอะเกินความต้องการ (เช่น ตอนกลางวันแดดจัดๆ ที่บ้านเราไม่ค่อยมีคนอยู่) แล้วก็จ่ายไฟฟ้าที่เก็บไว้ออกมาใช้ในตอนที่เราต้องการ แต่แผงโซลาร์เซลล์ผลิตได้ไม่พอ หรือผลิตไม่ได้เลย (เช่น ตอนกลางคืน หรือตอนที่ไฟดับ)

การมีแบตเตอรี่ในระบบโซลาร์เซลล์ จึงเป็นการเพิ่ม ความยืดหยุ่นและความมั่นคงในการใช้พลังงานไฟฟ้า ให้กับเรานั่นเองค่ะ

เจาะลึกความจำเป็นของแบตเตอรี่ในแต่ละระบบโซลาร์เซลล์

ระบบโซลาร์เซลล์ที่นิยมใช้กันอยู่ทั่วไปมี 3 แบบหลักๆ ซึ่งแต่ละแบบก็มีความจำเป็นในการใช้แบตเตอรี่ต่างกันไปค่ะ

1. ระบบ On-grid (ออนกริด): พึ่งพาการไฟฟ้าเป็นหลัก

ระบบ On-grid หรือที่บางคนเรียกว่า Grid-tied system เนี่ย เป็นระบบโซลาร์เซลล์ที่ เชื่อมต่ออยู่กับระบบไฟฟ้าของการไฟฟ้า โดยตรงค่ะ นี่เป็นระบบที่ได้รับความนิยมมากที่สุดสำหรับบ้านพักอาศัยและโรงงานในเขตเมือง เพราะใช้งบลงทุนไม่สูงมากนัก

หลักการทำงานของระบบ On-grid

• ตอนกลางวันมีแดด: แผงโซลาร์เซลล์ผลิตไฟฟ้าออกมา เราก็นำไฟฟ้าที่ได้มาใช้กับเครื่องใช้ไฟฟ้าในบ้านของเราได้ทันทีเลยค่ะ
• ถ้าผลิตไฟเหลือ: สมมติว่าแผงโซลาร์เซลล์ผลิตไฟได้เยอะกว่าที่เราใช้ ไฟฟ้าส่วนเกินที่เหลือก็จะถูกส่ง "ขายคืน" ให้กับการไฟฟ้าผ่านมิเตอร์แบบพิเศษ (มิเตอร์ Net Metering) เพื่อเป็นการลดค่าไฟของเราในบิลเดือนถัดไปค่ะ
• ตอนกลางคืนหรือผลิตไม่พอ: พอไม่มีแดด หรือแผงผลิตไฟไม่พอใช้ ระบบก็จะ "ดึงไฟจากการไฟฟ้า" มาใช้ทดแทนโดยอัตโนมัติเลยค่ะ

แบตเตอรี่จำเป็นไหมในระบบ On-grid?

• ไม่จำเป็นต้องมีเสมอไป: โดยพื้นฐานแล้ว ระบบ On-grid ถูกออกแบบมาให้ไม่ต้องใช้แบตเตอรี่ก็ได้ค่ะ เพราะมันพึ่งพาระบบของการไฟฟ้าเป็นหลักในการจ่ายไฟสำรองตอนกลางคืน หรือตอนที่เราผลิตไฟไม่พอ การไฟฟ้าก็เป็นเหมือน "แบตเตอรี่ขนาดใหญ่" ให้เรานี่เองค่ะ
• ข้อดีของการไม่มีแบตเตอรี่ใน On-grid: ช่วยลดค่าใช้จ่ายในการลงทุนติดตั้งได้เยอะมากๆ เลยค่ะ เพราะแบตเตอรี่มีราคาค่อนข้างสูง แล้วก็ไม่ต้องกังวลเรื่องการบำรุงรักษาแบตเตอรี่ด้วย
• ข้อจำกัดของการไม่มีแบตเตอรี่ใน On-grid: ถ้าไฟจากการไฟฟ้าดับ ระบบโซลาร์เซลล์ของคุณก็จะดับตามไปด้วยทันทีค่ะ แม้ว่าแผงโซลาร์เซลล์จะยังผลิตไฟได้อยู่ก็ตาม (เป็นกฎความปลอดภัยของการไฟฟ้า เพื่อป้องกันไฟฟ้าไหลย้อนกลับไปทำอันตรายช่างที่กำลังซ่อมสายไฟอยู่) นั่นหมายความว่า ถ้าคุณไม่มีแบตเตอรี่สำรอง คุณจะไม่มีไฟฟ้าใช้เลยเมื่อไฟดับ

เมื่อไหร่ที่ระบบ On-grid อาจติดตั้งแบตเตอรี่เพิ่ม?

• บางคนก็เลือกที่จะเพิ่มแบตเตอรี่เข้ามาในระบบ On-grid ได้นะคะ แม้จะไม่ใช่เรื่องปกติมากนัก จุดประสงค์หลักก็คือ เพื่อสำรองไฟใช้ตอนไฟดับ หรือเพื่อ จัดการการใช้พลังงานให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เช่น เก็บไฟที่ผลิตเกินตอนกลางวันมาใช้เองในตอนกลางคืนแทนที่จะขายคืนการไฟฟ้า (หากค่าไฟช่วงกลางคืนแพงกว่าค่าที่เราขายคืน) แต่การทำแบบนี้จะทำให้งบลงทุนสูงขึ้นไปอีกค่ะ

สรุปสำหรับ On-grid: แบตเตอรี่ ไม่จำเป็น ถ้าเป้าหมายหลักคือลดค่าไฟและคุณไม่กังวลเรื่องไฟดับ แต่ถ้าต้องการสำรองไฟยามฉุกเฉิน หรือจัดการพลังงานให้ยืดหยุ่นขึ้น ก็สามารถติดตั้งเพิ่มได้ (แต่จะเปลี่ยนเป็นระบบ Hybrid ได้ดีกว่า)

2. ระบบ Off-grid (ออฟกริด): ทำงานอิสระจากโครงข่ายไฟฟ้า

ระบบ Off-grid หรือที่เรียกว่า Stand-alone system เป็นระบบโซลาร์เซลล์ที่ ไม่เชื่อมต่อกับการไฟฟ้าเลยค่ะ มันจะทำงานแยกออกมาโดยสมบูรณ์ เหมาะสำหรับพื้นที่ที่ไฟฟ้ายังเข้าไม่ถึง หรือพื้นที่ห่างไกลที่ไม่มีสายส่งไฟฟ้า

หลักการทำงานของระบบ Off-grid

• ตอนกลางวันมีแดด: แผงโซลาร์เซลล์ผลิตไฟฟ้าออกมา ไฟฟ้าที่ได้จะถูกส่งไป ชาร์จเก็บไว้ในแบตเตอรี่ ก่อนเป็นอันดับแรกเลยค่ะ
• ใช้งานไฟฟ้า: เมื่อเราต้องการใช้ไฟฟ้า เครื่องใช้ไฟฟ้าก็จะดึงไฟจาก แบตเตอรี่ มาใช้เป็นหลัก ไม่ว่าจะกลางวัน กลางคืน หรือตอนไหนก็ตาม
• ถ้าผลิตเกิน: ไฟฟ้าที่ผลิตได้เกินจากที่แบตเตอรี่จะชาร์จได้เต็ม ก็จะสูญเปล่าไปค่ะ
• ถ้าแบตเตอรี่หมด: ถ้าไม่มีแดดนานๆ หรือใช้ไฟเยอะจนแบตเตอรี่หมด ระบบก็จะไม่มีไฟฟ้าใช้เลยนะคะ

แบตเตอรี่จำเป็นไหมในระบบ Off-grid?

• จำเป็นอย่างยิ่ง! ในระบบ Off-grid เนี่ย แบตเตอรี่คือหัวใจหลักเลยค่ะ เพราะมันเป็นแหล่งเก็บพลังงานเพียงแหล่งเดียวที่เรามีไว้ใช้ตอนที่แผงโซลาร์เซลล์ผลิตไฟฟ้าไม่ได้ (เช่น กลางคืน หรือวันที่มีเมฆเยอะ) หรือผลิตได้ไม่เพียงพอค่ะ ถ้าไม่มีแบตเตอรี่ ระบบ Off-grid ก็จะทำงานไม่ได้เลย
• ข้อดีของ Off-grid ที่มีแบตเตอรี่: คุณจะมีอิสระทางพลังงานเต็มที่ ไม่ต้องพึ่งพาการไฟฟ้าเลย หมดปัญหาไฟตก ไฟดับ ไม่ต้องจ่ายค่าไฟให้กับการไฟฟ้าอีกต่อไป
• ข้อจำกัดของ Off-grid ที่มีแบตเตอรี่: มีค่าใช้จ่ายในการลงทุนติดตั้งสูงมาก โดยเฉพาะค่าแบตเตอรี่ และต้องคำนวณขนาดแบตเตอรี่ให้เหมาะสมกับการใช้ไฟในแต่ละวันและจำนวนวันที่ต้องการสำรองไฟ รวมถึงต้องมีการบำรุงรักษาแบตเตอรี่เป็นระยะ (ขึ้นอยู่กับชนิดแบตเตอรี่)

สรุปสำหรับ Off-grid: แบตเตอรี่ จำเป็น 100% ค่ะ เพราะเป็นแหล่งพลังงานหลักและแหล่งสำรองเพียงแหล่งเดียวของระบบ

3. ระบบ Hybrid (ไฮบริด): การผสมผสานที่ให้ความยืดหยุ่นสูงสุด

ระบบ Hybrid หรือที่เรียกว่า Grid-tied with battery backup เนี่ย เป็นระบบที่ รวมข้อดีของ On-grid และ Off-grid เข้าไว้ด้วยกัน ค่ะ คือเชื่อมต่อกับการไฟฟ้าด้วย แต่ก็มีแบตเตอรี่เป็นของตัวเองด้วย ทำให้มีความยืดหยุ่นและมั่นคงทางพลังงานสูงมากๆ

หลักการทำงานของระบบ Hybrid

• ตอนกลางวันมีแดด: แผงโซลาร์เซลล์ผลิตไฟฟ้าออกมา เราก็เอามาใช้กับเครื่องใช้ไฟฟ้าในบ้านได้ทันที
• ถ้าผลิตไฟเหลือ: ไฟฟ้าที่เหลือจากที่ใช้ จะถูกนำไป ชาร์จเก็บไว้ในแบตเตอรี่ ก่อนเป็นอันดับแรกเลยค่ะ
• ถ้าแบตเตอรี่เต็มและยังเหลือไฟ: ไฟฟ้าที่เหลือเกินจากแบตเตอรี่เต็มแล้ว ถึงจะถูกส่ง "ขายคืน" ให้กับการไฟฟ้า
• ตอนกลางคืนหรือผลิตไม่พอ: ระบบจะดึงไฟจาก แบตเตอรี่ มาใช้ก่อนค่ะ ถ้าแบตเตอรี่หมดหรือไม่พอใช้เมื่อไหร่ ระบบถึงจะสลับไป "ดึงไฟจากการไฟฟ้า" มาใช้ทดแทนโดยอัตโนมัติ
• ตอนไฟดับ: นี่คือจุดเด่นสำคัญค่ะ ระบบ Hybrid สามารถจ่ายไฟจากแบตเตอรี่ให้คุณใช้งานได้แม้ไฟจากการไฟฟ้าจะดับ เพราะมีระบบตัดการเชื่อมต่อกับการไฟฟ้าโดยอัตโนมัติเมื่อไฟดับ เพื่อความปลอดภัย

แบตเตอรี่จำเป็นไหมในระบบ Hybrid?

• จำเป็นอย่างยิ่ง และเป็นหัวใจสำคัญ: ในระบบ Hybrid แบตเตอรี่มีความสำคัญมากๆ เลยค่ะ เพราะเป็นตัวกลางในการจัดเก็บและจัดการพลังงานให้เกิดประโยชน์สูงสุด ช่วยให้คุณสามารถใช้ไฟฟ้าที่ผลิตเองได้เต็มที่ ลดการพึ่งพาการไฟฟ้า และที่สำคัญคือ มีไฟฟ้าใช้สำรองได้ตลอดเวลา แม้ในยามที่ไฟดับ
• ข้อดีของ Hybrid ที่มีแบตเตอรี่: คุณจะได้ประโยชน์ทั้งจากการลดค่าไฟ (ใช้เอง, ขายคืน) และมีระบบสำรองไฟยามฉุกเฉิน ทำให้มีความมั่นคงทางพลังงานสูงสุด จัดการการใช้พลังงานได้ยืดหยุ่นกว่า
• ข้อจำกัดของ Hybrid ที่มีแบตเตอรี่: มีค่าใช้จ่ายในการลงทุนติดตั้งที่สูงที่สุด เมื่อเทียบกับสองระบบแรก เพราะต้องมีทั้งอุปกรณ์สำหรับเชื่อมต่อการไฟฟ้า และอุปกรณ์สำหรับจัดการแบตเตอรี่ที่ซับซ้อนกว่า

สรุปสำหรับ Hybrid: แบตเตอรี่ มีความสำคัญอย่างยิ่ง เป็นหัวใจหลักของระบบที่ทำให้เกิดความยืดหยุ่นและมั่นคงทางพลังงาน

ชนิดของแบตเตอรี่โซลาร์เซลล์ที่นิยมใช้

เมื่อรู้แล้วว่าแบตเตอรี่จำเป็นสำหรับระบบไหนบ้าง ทีนี้เรามาดูกันว่าแบตเตอรี่ที่ใช้กับโซลาร์เซลล์เนี่ย มีชนิดไหนที่นิยมใช้กันบ้างค่ะ

1. แบตเตอรี่ตะกั่วกรด (Lead-Acid Battery)

นี่เป็นแบตเตอรี่ชนิดดั้งเดิมที่ใช้กันมานานแล้วค่ะ

• ข้อดี: มีราคาค่อนข้างถูก
• ข้อจำกัด: มีอายุการใช้งานสั้นกว่า (ประมาณ 3-5 ปี) ต้องมีการบำรุงรักษา (เช่น เติมน้ำกลั่น) และสามารถคายประจุได้ไม่ลึกนัก (ไม่ควรใช้เกิน 50% ของความจุ เพื่อยืดอายุการใช้งาน) ซึ่งทำให้ต้องใช้แบตเตอรี่ขนาดใหญ่ขึ้นเพื่อให้เพียงพอต่อการใช้งาน

2. แบตเตอรี่ลิเธียมไอออน (Lithium-ion Battery)

นี่คือแบตเตอรี่ที่ได้รับความนิยมอย่างมากในปัจจุบันและอนาคตสำหรับระบบโซลาร์เซลล์เลยค่ะ โดยเฉพาะชนิด LiFePO4 (ลิเธียมไอออนฟอสเฟต)

• ข้อดี: มีอายุการใช้งานยาวนานกว่ามาก (10-15 ปี หรือมากกว่า) ไม่ต้องบำรุงรักษา สามารถคายประจุได้ลึกกว่า (80-90% ของความจุ) ทำให้ใช้แบตเตอรี่ขนาดเล็กลงได้ มีความปลอดภัยสูงกว่า และมีน้ำหนักเบากว่า
• ข้อจำกัด: มีราคาเริ่มต้นสูงกว่าแบตเตอรี่ตะกั่วกรด แต่ถ้ามองในระยะยาวจะคุ้มค่ากว่ามากค่ะ

แบตเตอรี่โซลาร์เซลล์ "จำเป็นไหม" คำตอบอยู่ที่ความต้องการของคุณ

อย่างที่เห็นกันแล้วนะคะว่า คำตอบสำหรับคำถามที่ว่า แบตเตอรี่โซลาร์เซลล์ จำเป็นไหมเนี่ย ไม่ได้ตายตัวเลยค่ะ มันขึ้นอยู่กับความต้องการใช้งานไฟฟ้าของคุณเป็นหลักเลย

• ถ้าคุณใช้ระบบ On-grid และเป้าหมายหลักคือลดค่าไฟ ไม่กังวลเรื่องไฟดับ: แบตเตอรี่ ไม่จำเป็น
• ถ้าคุณใช้ระบบ Off-grid (ไม่มีไฟฟ้าใช้จากการไฟฟ้าเลย): แบตเตอรี่ จำเป็น 100%
• ถ้าคุณใช้ระบบ Hybrid (ต้องการลดค่าไฟและมีไฟสำรองตอนไฟดับ): แบตเตอรี่ มีความสำคัญมาก และเป็นหัวใจหลักของระบบ

ก่อนตัดสินใจติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์ คุณควรพิจารณาถึงความต้องการใช้ไฟฟ้าของคุณให้ดีที่สุดค่ะ ลองคิดดูว่าคุณใช้ไฟช่วงไหนบ้าง บ่อยแค่ไหน กังวลเรื่องไฟดับไหม และมีงบประมาณเท่าไหร่ การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านโซลาร์เซลล์ที่มีประสบการณ์ จะช่วยให้คุณออกแบบระบบที่เหมาะสมที่สุด และเลือกใช้แบตเตอรี่ (หากจำเป็น) ได้อย่างคุ้มค่าและมีประสิทธิภาพสูงสุดค่ะ