TH
English
Customers Also Purchased
ยิ่งเข้าเว็บมากเท่าไหร่ ยิ่งเจอศัพท์แปลก ๆ มากขึ้น บางร้านใช้คำว่า บล็อกไฟฟ้า บางร้านกลับเขียนว่า ประแจไฟฟ้า ไปเสียอีก ความงงไม่ได้อยู่แค่ในชื่อเรียก แต่รวมไปถึงวิธีใช้งานด้วย หลายคนซื้อมาผิดเพราะนึกว่าใช้เหมือนกัน ทั้งที่จริงแล้วระบบภายในต่างกันโดยสิ้นเชิง
ในบทความนี้เราจะมารื้อความเข้าใจแบบหมดเปลือก ว่าบล็อกไฟฟ้าจริง ๆ แล้วใช่ประแจ หรือเปล่า แล้วคำว่า Ratchet กับ Wrench ต่างกันอย่างไร รวมถึงทำไมบล็อกไฟฟ้าบางรุ่นจึงเรียกแบบหนึ่ง แม้ดูเผิน ๆ จะคล้ายกับอีกแบบมาก ๆ เราจะมาดูกันแบบชวนคิด มีมุมมอง แต่อิงจากโครงสร้างเนื้อหาและความรู้จริง เพื่อให้ทุกคนเข้าใจตรงกันครับ
บล็อกไฟฟ้า คืออะไร? แล้วเกี่ยวอะไรกับคำว่า ประแจ
ก่อนจะไปไกลถึงคำภาษาอังกฤษสองคำนั้น เรากลับมาที่คำว่า 'บล็อกไฟฟ้า' กันก่อนครับ เชื่อไหมว่าคำนี้กลายเป็นคำยอดฮิตในกลุ่มช่าง และคนรักเครื่องมือ แต่ก็อาจมีการใช้คำนี้ผิดความหมายไปบ้าง เพราะผมเองก็เคยนึกว่ามันหมายถึงแค่หัวบล็อก หรือชุดลูกบล็อกเท่านั้น ทั้งที่จริง ๆ แล้ว บล็อกไฟฟ้าในยุคนี้คือเครื่องมือที่มีมอเตอร์ ใช้ไฟฟ้าในการหมุนขันน็อตโดยตรง และอยู่ในกลุ่มเครื่องมือประเภทประแจอย่างชัดเจน
และที่สำคัญ ไม่ใช่แค่บล็อกไฟฟ้าที่เราเห็นทั่วไปเท่านั้นที่อยู่ในกลุ่มนี้ ยังมีอีกหลายรุ่น หลายแรงบิด หลายระบบที่แยกย่อยกันออกไป การเข้าใจว่าเครื่องมือแบบไหนคือบล็อกไฟฟ้าแบบแท้ ๆ จึงช่วยให้คุณเลือกซื้อ และใช้งานได้อย่างตรงจุด และไม่เสียเงินไปกับเครื่องมือที่ไม่ตรงกับลักษณะงานที่ต้องการ
บล็อกไฟฟ้าในความเข้าใจทั่วไป
ในวงการเครื่องมือช่าง คำว่าบล็อกมักหมายถึงลูกบล็อก หรือ Socket ซึ่งเป็นหัวต่อที่ใช้กับประแจเพื่อขันน็อต หรือโบลต์ แต่เมื่อพูดถึงบล็อกไฟฟ้าแล้วนั้น สิ่งที่หมายถึงไม่ใช่แค่ลูกบล็อก แต่คือเครื่องมือไฟฟ้าที่ใช้ขันน็อต บล็อกไฟฟ้าส่วนมากจะใช้หัวต่อเป็นแกนสี่เหลี่ยม (square drive) ขนาด 1/4, 3/8 หรือ 1/2 นิ้ว แล้วใส่ลูกบล็อกเข้าไปที่ปลายหัว
อย่างไรก็ตาม บล็อกไฟฟ้า ในความหมายสากลคือประแจที่ใช้แรงหมุน หรือแรงหมุนผสมแรงกระแทกเพื่อคลายน็อต หรือขันให้แน่นกว่าที่แรงมือทำได้ เป็นเครื่องมือที่อยู่ในกลุ่มประแจ (Wrench) อย่างแท้จริง
แล้วทำไมช่างถึงเรียกว่าบล็อกไฟฟ้า?
นี่คือความเข้าใจที่น่าสนใจในบริบทของภาษาไทยครับ เพราะหัวต่อที่ใช้ในเครื่องมือเหล่านี้ก็คือลูกบล็อก ช่างไทยจึงเรียกเครื่องมือทั้งเครื่องว่าบล็อกไปเลย กลายเป็นคำติดปาก เช่น บล็อกลม, บล็อกไฟฟ้า, บล็อกไร้สาย ทั้งที่จริง ๆ มันคือประแจที่ใช้หัวบล็อกนั่นเอง
ดังนั้น บล็อกไฟฟ้าจึงเป็นประแจแบบหนึ่งที่ใช้ไฟฟ้าในการทำงาน ไม่ใช่คำผิด แต่เป็นการเรียกตามลักษณะการใช้งานที่ติดปากกันในวงการครับ
แล้ว Ratchet กับ Wrench ล่ะ ต่างกันตรงไหน?
คำสองคำนี้เป็นอีกหนึ่งจุดที่สร้างความสับสนให้คนที่เริ่มใช้งานบล็อกไฟฟ้า โดยเฉพาะเมื่อเจอกับการตลาดจากผู้ผลิตที่บางทีก็ใช้แทนกัน หรือใส่มาในชื่อรุ่นแบบปะปน Ratchet บางรุ่นหน้าตาคล้ายบล็อกไฟฟ้า แต่แรงบิดต่างกันลิบลับ ในขณะที่ Wrench ก็เป็นคำเรียกรวมที่ดูเหมือนจะครอบจักรวาล จนไม่รู้ว่าจริง ๆ แล้วอันไหนคือประเภทหลัก อันไหนคือรายละเอียดปลีกย่อยกันแน่
ถ้าคุณเดินเข้าไปในร้านขายเครื่องมือแล้วถามหาประแจ ช่างขายอาจหยิบมาให้ตั้งแต่ประแจปากตาย ยันประแจปอนด์ หรือแม้แต่บล็อกลม และถ้าบอกว่าอยากได้แบบที่ขันในที่แคบ ๆ เขาก็อาจแนะนำ Ratchet ทรงตรงให้ทันที แต่ถ้าถามหา บล็อกไฟฟ้า ล่ะก็ ช่างก็อาจจะหยิบ บล็อกกระแทกไร้สายขึ้นมา นี่แหละที่ทำให้การเข้าใจโครงสร้างคำเรียกของเครื่องมือเหล่านี้เป็นเรื่องสำคัญมาก ไม่ใช่แค่เพื่อซื้อให้ถูก แต่เพื่อใช้งานได้ตรงวัตถุประสงค์จริง ๆ
Ratchet คืออะไร?
Ratchet หรือที่เรียกในภาษาไทยบางครั้งว่า "ด้ามฟรี" ในที่นี้มีความหมายสองระดับ
- ระบบ Ratchet คือระบบหมุนแบบฟรีทิศเดียว ที่เราหมุนไปทางหนึ่งเพื่อขัน และหมุนกลับได้โดยไม่หมุนหัวต่อกลับ เช่น ด้ามฟรีทั่วไป
- ประแจ Ratchet คือประแจที่มีระบบหมุนฟรีภายใน โดยมากหมายถึงแบบด้ามตรง หรือด้ามยาว ที่ใช้ในที่แคบๆ เพื่อหมุนได้แม้ไม่มีพื้นที่เหวี่ยงมือกว้าง ๆ
ในยุคปัจจุบัน Ratchet ยังรวมถึงประแจบล็อกไฟฟ้าด้ามตรงที่ใช้ระบบมอเตอร์หมุนหัวบล็อกแบบมีแรงบิดเบา ๆ สำหรับงานเบาในซอกแคบ
แล้ว Wrench คืออะไรกันแน่?
Wrench หรือ Spanner ในภาษาอังกฤษ เป็นคำรวมสำหรับเครื่องมือที่ใช้ขันหรือคลายน็อต/โบลต์ทุกรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็น: ประแจแหวน, ประแจปากตาย, ประแจเลื่อน, ประแจบล็อก, ประแจปอนด์ และ บล็อกไฟฟ้า
ดังนั้นจะเห็นว่า Ratchet เองก็เป็น Wrench ประเภทหนึ่งครับ พูดง่าย ๆ ก็คือ:
- Ratchet คือประแจแบบหนึ่งที่หมุนได้แบบฟรี
- Wrench คือคำรวมของพวกเครื่องมือขันทั้งหมด
แล้ว บล็อกกระแทก (Impact) กับ ประแจบล็อก (Ratchet) ต่างกันยังไง?
หลายคนอาจคิดว่าบล็อกไฟฟ้าทุกตัวคือเครื่องเดียวกัน แค่เปลี่ยนสี เปลี่ยนแบรนด์ หรือเพิ่มลูกเล่นบางอย่างเท่านั้น แต่จริง ๆ แล้ว Impact Wrench และ Ratchet Wrench คือคนละสายพันธุ์กันเลยก็ว่าได้ ถึงจะเป็นรุ่นไร้สายที่ใช้แบตเตอรี่ขนาดใกล้เคียงกัน บางทีก็หน้าตาเหมือนกันจนแยกไม่ออก แต่ถ้าแอบดูการทำงานภายในจะเห็นว่าเครื่องหนึ่งใช้พลังงานแบบปะทะตรงจุด ส่วนอีกเครื่องนั้นเล่นเกมระยะยาว ค่อย ๆ หมุนแบบนุ่มนวลแต่คล่องตัว
ลองจินตนาการถึงการถอดน็อตล้อรถที่แน่นสนิทอยู่มานานปี กับการขันน็อตใต้เบาะรถที่พื้นที่แคบจนขยับมือแทบไม่ได้ — นี่จึงเป็นที่มาของ บล็อกไฟฟ้าที่แยกออกเป็น Impact Wrench กับ Ratchet Wrench ที่ทำหน้าที่ต่างกันชัดเจน แต่กลับถูกวางไว้ในหมวดเดียวกันบ่อยครั้ง ทั้งที่จริง ๆ แล้วการเลือกผิดอาจทำให้งานล่าช้า หรือแม้แต่ทำให้น็อตเสียหายได้เลย
ด้านลักษณะภายนอก
- บล็อกกระแทก (Impact Wrench): ส่วนมากจะเป็นทรงเปืน ด้ามจับตั้งฉากกับหัวต่อ มีน้ำหนักมาก แรงบิดสูง รุ่นที่เป็นทรงตรงอาจเรียกว่า บล็อกกระแทกมุมฉาก
- ประแจบล็อก (Ratchet Wrench): ทรงตรง เรียวยาว ใช้ในที่แคบได้ดี กำลังน้อยกว่าเยอะ
ด้านการทำงาน
- บล็อกกระแทก (Impact Wrench) มีระบบกระแทกในตัว เพื่อให้แรงบิดสูงสุดในการขันน็อตแน่น ๆ หรือคลายน็อตสนิม
- ประแจบล็อก (Ratchet Wrench) ไม่มีระบบกระแทก มักใช้มอเตอร์ไฟฟ้าขับตรงไปที่หัวบล็อก ใช้งานกับน็อตที่ไม่ได้ฝืดหรือแน่นมาก
ด้านแรงบิด (Torque)
- บล็อกกระแทก (Impact Wrench): 150 – 1,500 Nm หรือมากกว่า
- ประแจบล็อก (Ratchet Wrench): 30 – 80 Nm โดยประมาณ
ด้านงานที่เหมาะสม
- บล็อกกระแทก (Impact Wrench): งานหนัก เช่น ขันล้อรถ ขันโครงเหล็ก ขันเครื่องยนต์ใหญ่
- ประแจบล็อก (Ratchet Wrench): งานเบา-กลาง เช่น แผงควบคุม ใต้เบาะรถ งานซ่อมเฟอร์นิเจอร์ในที่แคบ
แล้ว Torque Wrench ล่ะ? เกี่ยวกันไหม?
Torque Wrench คือประแจปอนด์ เป็นเครื่องมืออีกประเภทหนึ่งที่โดยทั่วไปไม่ได้จัดอยู่ในบล็อกไฟฟ้า เพราะขันด้วยแรงมือหมุน แต่เน้นการวัด และควบคุมแรงบิดอย่างแม่นยำ เช่น:
- ขันหัวน็อตเครื่องยนต์ตามแรงบิดที่กำหนด
- ประกอบชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ หรือเครื่องจักรที่เปราะบาง
Torque Wrench ไม่มีระบบกระแทก และไม่เน้นความเร็วในการขัน แต่เน้นความแม่นยำมากที่สุด บางรุ่นมีหน้าจอดิจิทัลเพื่อวัดแรงบิดที่เกิดขึ้นจริง
แล้วถ้าเราจะเลือกซื้อ ต้องดูอะไร?
ถ้าคุณเป็นมือใหม่ หรือกำลังมองหาเครื่องมือสำหรับใช้ทั่วไป เช่น งานบ้าน งานซ่อมรถเบื้องต้น หรือแค่อยากมีเครื่องมือดี ๆ ติดบ้านไว้สักชุดเพื่อใช้งานยามจำเป็น ก็ไม่ต้องกลัวว่าจะเลือกผิด เพราะเราสามารถจำแนกประเภทเครื่องมือหลัก ๆ ที่เกี่ยวกับบล็อกไฟฟ้าได้จากลักษณะงานที่เราต้องเจอบ่อยที่สุด
หลายคนอาจเคยเจอสถานการณ์แบบนี้: จะถอดน็อตล้อรถแต่ใช้ไขควงธรรมดา แล้วมือแทบหลุด, จะซ่อมเฟอร์นิเจอร์ในห้องแต่ไม่มีที่พอให้เหวี่ยงประแจ หรืออยากขันน็อตกล่องไฟแต่กลัวแน่นเกินจนเกลียวหวาน — นี่แหละคือจุดที่การมีเครื่องมือที่ถูกประเภทจะช่วยให้ทุกอย่างง่ายขึ้น และประหยัดแรงได้มหาศาล
บล็อกกระแทก และ ประแจบล็อก ต่างอยู่ในกลุ่มของ บล็อกไฟฟ้า ทั้งสิ้น แล้วจะเลือกใช้ยังไงให้เหมาะกับงานล่ะ? คำตอบง่าย ๆ คือให้เริ่มจาก ลักษณะของงานที่คุณต้องเจอบ่อยที่สุด แล้วค่อยดูว่าเครื่องมือชนิดไหนออกแบบมาเพื่องานแบบนั้นโดยเฉพาะ เช่น งานหนัก งานแคบ หรืองานที่ต้องการความแม่นยำสูงสุด ลองดูจากแนวนี้ครับ:
1. เน้นแรงบิดสูง → Impact Wrench
ก่อนอื่น หากคุณต้องการเครื่องมือที่เอาไว้งัดข้อกับน็อตหัวดื้อ หรือใช้ในงานหนักแบบเต็มแรง ต้องมองหาเครื่องมือที่เน้นพลัง! ประเภทที่เหมาะที่สุดในกลุ่มนี้คือ Impact Wrench ซึ่งเด่นเรื่องแรงบิดสูง และมีระบบกระแทกในตัว
- ขันล้อรถยนต์
- งานโครงเหล็ก
- งานซ่อมที่ต้องการแรงขันมาก
2. เน้นคล่องตัว ใช้ในที่แคบ → Ratchet Wrench
ประแจบล็อกแบบด้ามตรง ออกแบบมาเพื่องานซ่อมในพื้นที่จำกัดโดยเฉพาะ ด้วยรูปทรงที่เรียวยาวและหัวบล็อกขนาดเล็ก ทำให้สอดเข้าไปในจุดแคบ ๆ ได้ง่าย ไม่ว่าจะเป็นใต้คอนโซลรถยนต์ ซอกเฟอร์นิเจอร์ หรือภายในแผงควบคุมต่าง ๆ แม้แรงบิดจะไม่สูงเท่าบล็อกกระแทก แต่ข้อดีคือความแม่นยำ และการควบคุมที่ดี เหมาะกับงานที่ต้องการความละเอียด และใช้มือคนเดียวได้สะดวก
- งานใต้คอนโซล
- ห้องเครื่องยนต์
- แผงวงจร หรืองานช่างภายใน
3. เน้นความแม่นยำ → Torque Wrench
ประแจปอนด์ สำหรับงานที่ “แรงเกินไปคือพัง” เป็นเครื่องมือที่ไม่ได้เน้นแรงมาก แต่เน้นเป๊ะ! ตั้งแรงบิดที่ต้องการล่วงหน้าได้ แล้วเมื่อขันถึงค่านั้นจะมีเสียง หรือกลไกบางอย่างแจ้งเตือนทันที
- ประกอบงานที่มีแรงบิดจำกัดเป๊ะ ๆ
- อุปกรณ์ที่เสี่ยงต่อการขันเกินแล้วพัง
สรุป: เรียกผิดไม่เป็นไร แค่อย่าใช้ผิดเท่านั้นเอง
ในบริบทของเครื่องมือช่าง คำศัพท์มีมากมาย และบางทีก็ชวนให้เวียนหัว เพราะหลายคำที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ จริง ๆ แล้วมีความหมายเฉพาะเจาะจง แต่กลับเรียกข้ามกันไปข้ามกันมา ยิ่งเมื่อภาษาไทยรับคำจากภาษาอังกฤษมาแบบตรงตัว แถมยังผสมกับคำเรียกตามความเคยชินของช่างเองอีกต่างหาก ก็เลยเกิดเป็นศัพท์ที่มีความหมายทับซ้อนกันอยู่เยอะมาก เช่น บล็อก ปืน ประแจ ฯลฯ
บางคนอาจเคยเถียงกันว่า “นี่มันประแจไม่ใช่บล็อก!” หรือ “ตัวนี้ไม่มีระบบกระแทกจะเรียกว่าบล็อกได้ยังไง” แต่สุดท้ายก็ใช้งานกันได้อยู่ดี แล้วก็ไม่ได้มีใครผิดใครถูกเสียทีเดียว เพราะในทางปฏิบัติ หลายคำกลายเป็นภาษาที่เข้าใจกันเฉพาะกลุ่มไปแล้ว
สิ่งที่สำคัญยิ่งกว่าการเรียกชื่อให้ตรงตำราก็คือ การเข้าใจหน้าที่ของเครื่องมือแต่ละตัวว่าทำงานอย่างไร และเหมาะกับงานประเภทไหน เพื่อให้ใช้งานได้ถูกต้อง ปลอดภัย ไม่พังเร็ว และได้ประสิทธิภาพเต็มที่
บล็อกไฟฟ้าคือประแจแบบหนึ่งจริง ๆ ครับ แต่จะเป็นแบบไหน ต้องดูที่ระบบภายในของมันอีกที ว่าเป็นแบบกระแทก (Impact) หรือแบบหมุนตรง (Ratchet) หรือเป็นแค่เครื่องมือหมุนธรรมดา
หวังว่าหลังจากอ่านบทความนี้แล้ว คำว่า บล็อกไฟฟ้า รวมถึง Ratchet และ Wrench จะไม่ใช่เรื่องน่าชวนงงอีกต่อไป
แต่กลายเป็นเครื่องมือที่คุณมั่นใจจะเลือกใช้ได้ถูกต้องทุกครั้งครับ!