ใส่ ใบตัดเหล็ก กับเครื่องเจียร ง่าย หรือยาก? มีอะไรบ้างที่ต้องดู?

ใบตัด PUMA PG-12325 ขนาด 14 นิ้ว (355 x 3.0 x 25 มม.)

100 บาท

ใบตัดเพชร DEWALT DW8530 ใช้สำหรับเครื่องตัด DCS438 ขนาด 3 นิ้ว

450 บาท

อะไหล่ใบมีด Die A-15051 สำหรับ JN1601 / DJN161Z

720 บาท

ใบตัดเหล็ก MAKITA ขนาด 14 นิ้ว หนา 3 มิลบาง รุ่น A-89545

120 บาท

ใบตัดเหล็ก BOSCH ขนาด 7 นิ้ว หนา 3 มิล A 30 R BF

70 บาท

ใบตัดสแตนเลส MAKITA D-77154 ขนาด 5 นิ้ว

30 บาท

เมื่อพูดถึง ใบตัดเหล็ก ต้องบอกก่อนว่าเหล็ก และโลหะต่าง ๆ เป็นวัสดุที่เราเจอกันแทบทุกวันครับ ทั้งในโครงสร้างบ้าน เฟอร์นิเจอร์ หรือชิ้นส่วนเครื่องใช้ และหลายครั้งงานเหล็กจำเป็นต้องมีการตัด เจียร หรือปรับแต่ง ให้เหมาะกับการใช้งาน เช่นการซ่อมแซม ต่อเติม หรือสร้างงาน ใหม่ ๆ

ในอดีต การตัดเหล็กต้องพึ่งเครื่องมือขนาดใหญ่หรือเครื่องจักรในโรงงาน แต่ปัจจุบัน เครื่องเจียรขนาดกะทัดรัดที่ถือด้วยมือได้ ได้กลายเป็นเครื่องมือคู่ใจช่างหลายคน เครื่องเจียรนั้นใช้งานง่าย พกพาสะดวก และไม่จำเป็นต้องเป็นช่างมืออาชีพก็สามารถใช้สร้างงานที่คุณรักได้เลย

แม้จะดูเหมือนง่าย แค่ใส่ ใบตัดเหล็ก แล้วใช้งาน แต่ในความเห็นของผม ขั้นตอนการใส่ใบตัดเหล็กนั้น กลับมีรายละเอียดซ่อนอยู่ไม่น้อย และรายระเอียดเหล่านี้เกี่ยวข้องกับทั้งความปลอดภัย ประสิทธิภาพการตัด และอายุการใช้งานของเครื่อง แล้วถ้าคุณใส่ใบตัดอย่างถูกต้อง มันก็จะช่วยลดปัญหาใบแตก ใบสั่น หรือปัญหาเครื่องสึกหรอก่อนเวลาอันควรได้มาก

ทำไมต้องใส่ ใบตัดเหล็ก ให้ถูกวิธี? 

ก่อนจะหยิบเครื่องเจียรแล้วใส่ใบตัดลงไป คุณควรเข้าใจก่อนครับ ว่าการใส่ใบอย่างถูกวิธีไม่ใช่แค่เรื่องของความสวยงาม หรือความถนัด แต่เป็นขั้นตอนสำคัญที่มีผลต่อทั้งความปลอดภัย และคุณภาพงานตัดโดยตรง 

• ความปลอดภัยมาก่อน ใบตัดเหล็กหมุนด้วยความเร็วสูง (10,000+ รอบ/นาที) ถ้าใส่ไม่แน่น อาจแตก และกระเด็นได้

• ตัดได้ตรงและเร็วกว่า ใบที่ใส่ถูกตำแหน่ง และแน่นพอดี จะช่วยให้เครื่องเจียรทำงานเต็มกำลัง

• ถนอมเครื่องและใบตัด ลดการสั่น และไม่ทำให้หน้าแปลน/เกลียวสึกเร็ว 

ใบตัดเหล็ก vs ใบเจียรเหล็ก ใส่กับเครื่องเจียรเหมือนกันไหม?

ก็น่าจะเหมือนกันใช่ไหมล่ะครับ? แต่ก็อย่าเพิ่งรีบด่วนสรุปว่าถ้าใส่ใบเจียรเป็น แล้วจะใส่ใบตัดเหล็ก ได้ทันทีแบบไม่ต้องคิดอะไร เพราะถึงจะใช้กับเครื่องมือเดียวกัน ก็อาจมีรายละเอียดปลีกย่อยที่ซ่อนอยู่ เช่น วิธีล็อกใบที่ต่างกัน ความหนาของใบที่ส่งผลต่อการติดตั้งกับหน้าแปลน หรือ ค่าความเร็วรอบสูงสุดที่ปลอดภัย ซึ่งถ้าละเลยก็อาจทำให้เกิดปัญหา หรืออันตรายได้ ดังนั้นจึงควรทำความเข้าใจให้ครบก่อนครับ

อีกอย่างนึงที่ผมคิดว่าควรย้ำ และทำความเข้าใจให้ชัดเจนคือ เครื่องเจียรนั้นไม่ใช่เครื่องมือที่ใช้ในการ “ตัด” เป็นหลัก ต่างจากเครื่องเลื่อยคาร์ไบด์ เครื่องตัดเหล็กประเภทอื่น หรือเครื่องตัดไฟเบอร์ที่เป็นแท่นติดตั้งกับพื้น หรือโต๊ะงาน 

• ใส่ได้กับเครื่องเจียรเหมือนกัน ทั้งใบตัดเหล็ก และใบเจียรเหล็กสามารถใช้กับเครื่องเจียรขนาดที่เหมาะสมได้ (เช่น 4 นิ้ว หรือ 5 นิ้ว) เพราะมีรูเพลา และขนาดมาตรฐานเหมือนกัน

• ต่างกันที่การใช้งาน ใบตัดเหล็กออกแบบมาสำหรับ "ตัด" ชิ้นงานผ่านเนื้อเหล็กในแนวขวาง ส่วนใบเจียรเหล็กใช้สำหรับ "เจียร/ขัด" เพื่อลดผิว ขัดสนิม หรือลบคม

• ความหนาของใบ ใบตัดเหล็กจะบางกว่า ตัดได้รวดเร็ว และใช้แรงเครื่องน้อย ส่วนใบเจียรจะมีความหนามากกว่า เพื่อทนแรงกดขณะเจียร 

โดยหลักการแล้ว เครื่องเจียรควรใช้ใบที่มีขนาดตรงกับสเปกที่ผู้ผลิตกำหนด เช่น เครื่องเจียร 4 นิ้ว ต้องใช้ใบขนาด 4 นิ้ว อย่าใช้ขนาดอื่น เพื่อให้รอบหมุน และระยะการป้องกันจากการ์ดครอบใบทำงานได้อย่างปลอดภัย 

ระบบล็อกถอดเปลี่ยน ใบตัดเหล็ก 

ก่อนที่เราจะเข้าไปถึงขั้นตอน หรือข้อควรปฏิบัติในการติดตั้งใบตัดเหล็ก เรามาดูระบบล็อก และถอดเปลี่ยนใบของเครื่องเจียรกันก่อนดีกว่าครับ เพื่อให้เข้าใจ และเลือกใบที่ถูกต้อง ระบบถอดเปลี่ยนใบเป็นหัวใจหลักของเครื่องมือเลยก็ว่าได้ เครื่องเจียรแต่ละแบบ ก็ออกแบบมาเพื่อความสะดวก และความปลอดภัยในการทำงาน โดยหลัก ๆ สามารถแบ่งได้เป็นสองกลุ่มใหญ่ตามวิธีการยึด และคลายหน้าแปลนครับ

แบบไม่ใช้ประแจ (Quick Change) ตัวอย่างเช่น Makita DGA506 หรือ Bosch GWX 9-115 S X-LOCK ใช้มือหมุนหน้าแปลนเพื่อล็อก และปลดใบได้ทันที หรือใช้ระบบ X-LOCK ที่เพียงกดก็ปลดใบได้ ไม่ต้องพกประแจ ช่วยประหยัดเวลา และสะดวกในงานที่ต้องเปลี่ยนใบบ่อย 

แต่อย่าลืมนะครับว่า ไม่ว่าเครื่องมือ หรือใบตัดของคุณจะเป็นระบบไหน สิ่งสำคัญ คือการใส่ให้แน่นพอดี ไม่หลวมจนใบขยับ และไม่แน่นเกินไปจนถอดยาก

เครื่อง X-LOCK ต้องใส่ใบ X-LOCK เท่านั้นไหม? 

เครื่องเจียรระบบ X-LOCK ออกแบบมาให้ใช้งานร่วมกับใบที่มีระบบ X-LOCK โดยเฉพาะ เพื่อให้ล็อกและปลดใบได้อย่างรวดเร็ว และปลอดภัย โดยไม่ต้องใช้ประแจ ระบบนี้ช่วยลดเวลาเปลี่ยนใบ และลดความผิดพลาดจากการขันแน่น หรือหลวมเกินไป

เครื่องที่ระบบ X-LOCK จะใช้ใบธรรมดาไม่ได้ เพราะหน้าแปลน และกลไกล็อกออกแบบเฉพาะสำหรับ X-LOCK ขอดีของมันก็คือ สามารถเปลี่ยนใบได้ภายในไม่กี่วินาที และไม่ต้องพกอุปกรณ์เสริม แต่ต้องเลือกซื้อใบที่เป็น X-LOCK เท่านั้น ซึ่งอาจมีราคาสูงกว่าใบมาตรฐานเล็กน้อย

อุปกรณ์ และการเตรียมตัวก่อนใส่ ใบตัดเหล็ก 

ก่อนจะเริ่มใส่ใบตัดเหล็กกับเครื่องเจียร การเตรียมอุปกรณ์ให้พร้อมถือเป็นขั้นตอนสำคัญ เพราะมันจะช่วยให้คุณทำงานได้ต่อเนื่องและรวดเร็ว ลดโอกาสที่เกิดอุบัติเหตุ และปัญหาระหว่างใช้งานได้มาก เพราะการเตรียมตัวที่ดีเป็นขั้นตอนสำคัญที่มักถูกมองข้ามจนกว่าจะเกิดปัญหา ที่หลีกเลี่ยงได้ง่าย ๆ ถ้าเตรียมตัวมาก่อน 

• ตรวจสอบสภาพเครื่องเจียร เช็คว่าปิดสวิตช์ และถอดปลั๊ก (หรือถอดแบตถ้าเป็นไร้สาย)

• ใบตัดเหล็ก เลือกขนาดให้ตรงกับเครื่อง เช่น เครื่องเจียร 4 นิ้ว (100 มม.) ต้องใช้ใบขนาดเท่ากัน

• ประแจขันหน้าแปลน สำหรับรุ่นที่ไม่ใช่ระบบ X-LOCK หรือ Quick Change จะต้องใช้ประแจนี้ในการขันและคลายใบให้แน่นพอดี

• ถุงมือและแว่นตานิรภัย ป้องกันมือบาด และเศษเหล็กเข้าตา จำไว้ว่า สำหรับเครื่องมือรอบสูงอย่าง เครื่องเจียรนั้น ความปลอดภัยต้องมาก่อนเสมอ 

ขั้นตอนการใส่ ใบตัดเหล็ก กับเครื่องเจียร

ก่อนจะลงมือใส่ใบตัดจริง ๆ ผมคิดว่าเราควรเข้าใจภาพรวมการทำงานของทั้งเครื่องมือ และใบตัดเหล็กครับ ไม่ใช่แค่หยิบใบมาตั้ง แล้วขันให้แน่น แต่ให้คำนึงถึงความสะอาดของชิ้นส่วน ความแน่นพอดีของหน้าแปลน และการทดสอบก่อนใช้งานจริง ทำแบบนี้แล้วคุณจะมั่นใจมากขึ้นในเรื่องความพร้อมของเครื่องมือ เพื่อการทำงานที่ปลอดภัย ราบรื่น และเต็มประสิทธิภาพครับ ขั้นตอนการใส่ใบตัดเหล็กที่สำคัญสำหรับตัวผมเอง มีดังนี้: 

1. ตรวจหน้าแปลน และแกนเพลา 

ทำความสะอาดเศษฝุ่น หรือเศษโลหะที่ติดอยู่บริเวณหน้าแปลน และร่องยึดใบ ให้การประกบใบตัดแน่น และไม่สั่นขณะใช้งาน ตรวจดูว่าหน้าแปลนไม่บิดงอ หรือมีรอยเสียหาย เพราะอาจทำให้การยึดใบนั้นหลวม และเกิดอันตรายได้

2. ใส่ใบตัดเหล็ก 

สังเกตสัญลักษณ์ หรือสติกเกอร์บนใบ โดยทั่วไปมักจะหันออกด้านนอกเพื่อให้เห็นข้อมูลชัดเจน แต่ในทางปฏิบัติ จะหันออกด้านไหนก็ได้ ขึ้นอยู่กับความถนัดของผู้ใช้ และการจัดท่าทางตัด ขอเพียงให้ใบวางราบกับหน้าแปลน และล็อกแน่นพอดี ก็สามารถทำงานได้เต็มประสิทธิภาพโดยไม่กระทบต่อความปลอดภัย ครับ 

3. จัดให้ใบอยู่ตรงกลางเพลา 

การจัดใบตัดเหล็ก ให้อยู่ตรงกลางพอดี เป็นการป้องกันการสั่น ลดแรงกระแทกที่ส่งกลับมาที่เครื่อง และลดความเสี่ยงที่ใบจะแตก หรือบิ่นขณะหมุนด้วยความเร็วสูง โดยเฉพาะกับ ใบตัดเหล็ก ซึ่งบางรุ่นไม่ได้มีร่องสำหรับตัวล็อกเหมือนใบเจียร อาจต้องจัดตำแหน่ง และจับให้แน่นเป็นพิเศษก่อนขันล็อกครับ 

4. ขันหน้าแปลนให้แน่นพอดี 

ถ้าเป็นเครื่องเจียรที่ต้องใช้ใช้ประแจ ให้หมุนตามเข็มนาฬิกาจนแน่นพอดี แต่สำหรับเครื่องเจียร ระบบไม่ใช้ประแจ (Quick Change) ซึ่งออกแบบมาให้เปลี่ยนใบได้ด้วยมือเปล่า เพียงหมุนหน้าแปลนด้วยมือจนสุด จากนั้นล็อกตามกลไกของเครื่อง หรือระบบ X-LOCK ที่กดเพื่อปลดใบได้ทันที ไม่ว่าระบบไหน อย่าใส่แน่นเกินไปนะครับ เพราะอาจทำให้ถอดออกยาก และปัญหาอื่น ๆ อาจตามมาได้ 

5. ทดสอบหมุนก่อนใช้งานจริง 

ขั้นตอนสุดท้ายของการใส่ใบตัดเหล็กให้สมบูรณ์ คือการเสียบปลั๊ก หรือใส่แบต ครับ จากนั้นให้ลองเปิดเครื่องหมุนเปล่า 10–15 วินาที เพื่อตรวจสอบว่ามีการสั่น หรือเสียงผิดปกติ หรือไม่ การทำแบบนี้จะช่วยให้คุณมั่นใจ ในความสมดุล ความแน่น และความปลอดภัยของใบตัด รวมถึงช่วยป้องกันเหตุการณ์ไม่คาดคิดขณะทำงานด้วย

สรุป 

ใบตัดเหล็กอาจใช้ร่วมกับเครื่องเจียรได้เหมือนใบเจียร แต่ไม่ได้หมายความว่าจะสามารถสลับใช้ได้อย่างอิสระโดยไม่มีข้อจำกัด การเลือก ใบตัดเหล็ก ต้องคำนึงถึงลักษณะงานเป็นหลัก เพราะใบแต่ละใบก็ออกแบบมาให้รองรับแรงตัด ความหนาของวัสดุ และความเร็วรอบที่แตกต่างกัน

ถ้าเลือกใบตัดเหล็กผิดประเภทหรือใช้งานไม่ถูกวิธี เช่น ใช้กับวัสดุที่หนาเกินกำหนด หรือความเร็วรอบไม่เหมาะสม อาจทำให้เครื่องทำงานหนักขึ้น เกิดความร้อนสูง หรือถึงขั้นใบแตกขณะใช้งาน ทำให้งานเสีย และยังเป็นอันตรายต่อผู้ใช้โดยตรง ดังนั้นการเข้าใจคุณสมบัติ และข้อจำกัดของใบตัดเหล็กจึงเป็นสิ่งสำคัญ

การติดตั้ง ใบตัดเหล็ก ให้ถูกต้อง จะช่วยให้ทำงานได้ปลอดภัย และช่วยให้ตัดได้รวดเร็ว เรียบร้อย และยืดอายุการใช้งานของอุปกรณ์ทั้งหมดให้คุ้มค่ากับการลงทุนในระยะยาว

ก่อนจะเริ่มงานตัดเหล็กทุกครั้ง แม้จะไม่ใช่ครั้งแรก ลองหยุดเช็ค ใบตัดเหล็ก และเครื่องเจียรให้พร้อมก่อนลงมือ