"รอกโซ่" มีกี่ชนิด? เจาะลึกความแตกต่าง รอกโซ่มือสาว, รอกโซ่มือโยก, รอกโซ่ไฟฟ้า!

ถ้าคุณเคยต้องยกของหนัก ๆ ไม่ว่าจะเป็นในโรงงาน, โกดังสินค้า, อู่ซ่อมรถ หรือแม้แต่ไซต์งานก่อสร้าง คงไม่มีใครไม่รู้จัก “รอกโซ่” ตัวช่วยคู่ใจของช่างและคนทำงานภาคสนาม แต่เดี๋ยวก่อน! รอกโซ่ไม่ได้มีแค่แบบเดียว — แล้วแบบไหนล่ะที่เหมาะกับงานของคุณ?

• รอกโซ่มือสาว
• รอกโซ่มือโยก
• รอกโซ่ไฟฟ้า

• ใช้ต่างกันยังไง?
• งานแบบไหนต้องใช้แบบไหน?
• ซื้อทั้งทีต้องดูอะไรบ้างถึงจะ “คุ้มจริง ไม่พังไว”?

ใครที่กำลังหาข้อมูลก่อนซื้อ หรือเคยสับสนว่ารอกแต่ละแบบต่างกันยังไง บทความนี้คือคำตอบแบบจบครบในที่เดียว!

"รอกโซ่" คืออะไร? และเหตุใดจึงเป็นเครื่องมือสำคัญในงานยก?

รอกโซ่ (Chain Hoist) คืออุปกรณ์ที่ออกแบบมาเพื่อ ช่วยผ่อนแรงในการยกของหนัก โดยใช้หลักการกลไกทางฟิสิกส์ที่เรียกว่า “การทดกำลัง” (Mechanical Advantage) ซึ่งช่วยให้ผู้ใช้ออกแรงเพียงเล็กน้อย ก็สามารถยกของหนักได้หลายร้อยกิโลกรัมอย่างง่ายดาย

โครงสร้างหลักของรอกโซ่มีอะไรบ้าง?

รอกโซ่แบบมือสาว (Hand Chain Hoist) ซึ่งเป็นรุ่นที่นิยมมาก จะมีองค์ประกอบสำคัญดังนี้

       1. โซ่มือ (Hand Chain / Pull Chain)

เป็นโซ่เส้นเล็กที่ผู้ใช้งานใช้ดึงด้วยมือ เพื่อหมุนกลไกภายในรอกให้เริ่มทำงาน

       2. โซ่ยก (Load Chain)

เป็นโซ่เส้นใหญ่ แข็งแรง ใช้รับน้ำหนักของที่ต้องการยก โดยมีตะขออยู่ปลายโซ่เพื่อเกี่ยวกับวัตถุ

       3. ชุดเกียร์และเฟือง

เป็นหัวใจสำคัญของการทดแรง อยู่ภายในตัวรอก ทำหน้าที่เปลี่ยนแรงหมุนจากโซ่มือ ให้กลายเป็นแรงยกที่มากพอจะดึงโซ่ยกขึ้นพร้อมวัตถุหนัก

ทำไม รอกโซ่ ถึงได้รับความนิยม?

• ผ่อนแรงได้มาก แรงน้อยก็ยกของหนักได้
• ทนทาน ใช้งานได้นาน
• โครงสร้างเรียบง่าย ซ่อมบำรุงไม่ยุ่งยาก
• ใช้งานได้หลากหลายสถานที่ เช่น โรงงาน, อู่ซ่อมรถ, งานก่อสร้าง ฯลฯ

"รอกโซ่" มีกี่ชนิด? เจาะลึกความแตกต่าง

รอกโซ่ ที่มีการใช้งานอย่างแพร่หลาย สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ชนิดหลักๆ ดังนี้ค่ะ

รอกโซ่มือสาว (Hand Chain Hoist / Chain Block)

รอกโซ่มือสาวเป็นรอกแบบพื้นฐานที่เราพบเห็นได้บ่อยที่สุดในงานยกทั่วไป โดยเฉพาะในอู่ซ่อมรถ โรงงาน หรือไซต์งานที่ยังไม่มีไฟฟ้าใช้งาน จุดเด่นของรอกชนิดนี้คือใช้งานง่าย ไม่ซับซ้อน และไม่ต้องใช้ไฟฟ้าเลยแม้แต่น้อย เหมาะกับการใช้งานทั่วไปที่ไม่ต้องยกของหนักมากหรือใช้งานต่อเนื่องตลอดวัน

       ลักษณะ

• ตัวรอกมักมีลักษณะเป็นทรงกลมหรือสี่เหลี่ยมผืนผ้า ทำจากเหล็กแข็งแรง
• มีโซ่มือ (Hand Chain) เส้นเล็กห้อยลงมา ใช้สำหรับดึงด้วยมือ
• มีโซ่ยก (Load Chain) เส้นใหญ่และแข็งแรง อยู่ด้านล่าง พร้อมตะขอสำหรับเกี่ยววัตถุที่ต้องการยก

       หลักการทำงาน

เมื่อผู้ใช้งานดึงโซ่มือลง กลไกเฟืองภายในจะทำหน้าที่ทดกำลังให้โซ่ยกค่อย ๆ ดึงวัตถุขึ้นด้านบน โดยไม่ต้องใช้แรงมาก หากต้องการลดของลง ก็มีระบบเบรกหรือปลดล็อกที่ควบคุมได้อย่างปลอดภัย

       เหมาะกับงานประเภทใด

• งานยกเครื่องยนต์ในอู่ซ่อมรถ หรือการถอดชิ้นส่วนหนัก
• ยกของขึ้นชั้นลอย อาคาร หรือยกของลงจากรถบรรทุก
• งานที่ไม่มีแหล่งจ่ายไฟ เช่น ไซต์งานก่อสร้างในพื้นที่ห่างไกล
• งานชั่วคราวที่ต้องเคลื่อนย้ายรอกไปตามจุดต่าง ๆ

       ข้อดี

• ราคาถูกและคุ้มค่ากับการใช้งาน
• ขนาดกะทัดรัด เคลื่อนย้ายง่าย
• ไม่ต้องใช้ไฟฟ้า จึงปลอดภัยในพื้นที่เสี่ยงไฟฟ้าลัดวงจร
• ใช้งานง่าย ไม่ต้องมีทักษะพิเศษ

       ข้อจำกัด

• ความเร็วในการยกต่ำ ต้องดึงโซ่ด้วยแรงมือทีละจังหวะ
• หากต้องยกของหนักหรือยกบ่อย จะเหนื่อยล้า

รอกโซ่มือโยก (Lever Hoist / Come Along)

รอกโซ่มือโยกเป็นรอกชนิดที่พัฒนามาจากมือสาว แต่เปลี่ยนวิธีการป้อนแรงจากการดึงโซ่ มาเป็นการโยกคันโยกแทน จุดเด่นของรอกชนิดนี้คือสามารถใช้ได้ทั้งในแนวตั้ง แนวนอน หรือแม้แต่แนวเฉียง ทำให้เหมาะกับงานติดตั้งโครงสร้าง งานยกของในพื้นที่จำกัด และงานกู้ภัย

       ลักษณะ

• ตัวรอกมีขนาดกะทัดรัดกว่ารอกมือสาวเล็กน้อย
• มาพร้อมคันโยกยื่นออกจากตัวเครื่อง สำหรับใช้มือโยกขึ้น-ลง
• มีโซ่ยกและตะขอเกี่ยววัตถุเหมือนรอกทั่วไป

       หลักการทำงาน

เมื่อผู้ใช้งานโยกคันโยก กลไกทดเฟืองภายในจะค่อย ๆ ดึงโซ่ยกให้ดึงวัตถุขึ้นหรือปล่อยลง โดยสามารถควบคุมได้อย่างแม่นยำ และมีกลไกล็อกอัตโนมัติที่ช่วยให้ปลอดภัยหากหยุดโยกกลางทาง

       เหมาะกับงานประเภทใด

• งานติดตั้งโครงเหล็ก งานประกอบโครงสร้างที่ต้องการการดึงหรือยึดให้แน่น
• งานที่ต้องยกของแนวราบหรือมุมเอียง เช่น ดึงสายเคเบิล ติดตั้งท่อในแนวขนาน
• งานในพื้นที่แคบ เช่น ใต้พื้น ใต้ท้องรถ หรือมุมอับที่รอกมือสาวเข้าไม่ถึง

       ข้อดี

• ใช้ได้หลากหลายทิศทาง: แนวตั้ง ราบ หรือเฉียง
• ขนาดเล็ก น้ำหนักเบา พกพาสะดวก
• ควบคุมตำแหน่งวัตถุได้แม่นยำ เหมาะกับงานละเอียด
• ไม่ต้องใช้ไฟฟ้า ใช้แรงโยกมือแทน

       ข้อจำกัด

• ยกของหนักได้น้อยกว่ารอกชนิดอื่น
• ยกของขึ้นสูงมากไม่สะดวก
• ต้องใช้แรงโยกซ้ำ ๆ ใช้เวลานานกว่ารอกไฟฟ้า

รอกโซ่ไฟฟ้า (Electric Chain Hoist)

รอกโซ่ไฟฟ้าเป็นรอกที่ขับเคลื่อนด้วยมอเตอร์ไฟฟ้า ไม่ต้องใช้แรงคนในการยกเลย เหมาะสำหรับงานที่ต้องยกของหนักบ่อย ๆ หรืองานที่ต้องการความรวดเร็วและแม่นยำสูง เช่น ในโรงงานอุตสาหกรรม โกดังเก็บสินค้า หรือสายการผลิต

       ลักษณะ

• ตัวรอกมีขนาดใหญ่กว่ารอกมือทั่วไป
• มาพร้อมมอเตอร์ไฟฟ้าด้านบน มีปุ่มควบคุมแบบมีสายหรือไร้สาย
• มีโซ่ยกและตะขอเกี่ยววัตถุเหมือนรอกอื่น

       หลักการทำงาน

เมื่อกดปุ่มควบคุม มอเตอร์จะหมุนชุดเฟืองภายใน ดึงโซ่ยกให้ยกของขึ้นหรือลงได้อย่างรวดเร็ว โดยไม่ต้องออกแรงใด ๆ จากผู้ใช้งาน

       เหมาะกับงานประเภทใด

• ยกของหนักในโรงงาน, โกดัง, สายพานการผลิต
• งานที่ต้องยกต่อเนื่องทั้งวัน เช่น งานประกอบชิ้นส่วน
• งานที่ต้องยกของขึ้นสูงมาก เช่น ชั้นลอยในคลังสินค้า

       ข้อดี

• ยกของได้เร็ว ไม่เสียเวลา
• ลดภาระแรงงาน ลดความเสี่ยงจากการใช้แรงคน
• ยกของหนักได้มากกว่ารอกแบบมือ
• ควบคุมง่ายด้วยปุ่มกด สะดวก ปลอดภัย

       ข้อจำกัด

• ราคาสูงกว่ารอกแบบมือ
• ต้องมีไฟฟ้าต่อใช้งาน ไม่เหมาะกับพื้นที่ไม่มีไฟ
• บำรุงรักษามากกว่ารอกมือ เนื่องจากมีระบบไฟฟ้าและมอเตอร์

สรุปเปรียบเทียบแบบเข้าใจง่าย

เลือก "รอกโซ่" ให้ถูกชนิด งานยกก็ง่ายขึ้นเยอะ!

จากที่เราได้เจาะลึกกันมาทั้งหมดนี้ ท่านคงเห็นแล้วนะคะว่า รอกโซ่ ไม่ได้มีเพียงประเภทเดียว แต่มี 3 ชนิดหลักๆ ซึ่งแต่ละแบบถูกออกแบบมาเพื่อตอบโจทย์การใช้งานที่แตกต่างกัน ทั้งในด้านแหล่งพลังงาน ความเร็วในการทำงาน และลักษณะของงานยก

การเลือกใช้ รอกโซ่ ให้ถูกประเภทและเหมาะสมกับลักษณะของงานยกที่ท่านมีอยู่ ไม่ว่าจะเป็นน้ำหนักของสิ่งของ ความถี่ในการยก สภาพแวดล้อมในการทำงาน หรือแม้แต่งบประมาณ ถือเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งค่ะ

การลงทุนใน รอกโซ่ ที่เหมาะสม จะช่วยให้งานขนย้ายของหนักของท่านเป็นไปอย่างราบรื่น มีประสิทธิภาพมากขึ้น ลดการใช้แรงงานคน ลดความเสี่ยงจากการบาดเจ็บ และช่วยยืดอายุการใช้งานของอุปกรณ์ด้วยค่ะ ขอให้ท่านเลือก รอกโซ่ ที่ตอบโจทย์ เพื่อให้งานยกของท่านง่ายขึ้นมากเลยนะคะ