ด้ามต๊าป คืออะไร? ใช้ยังไงให้เกลียวไม่พัง มาดูกัน!

ด้ามต๊าป RITTER 0201005 แบบกลม ขนาด 2 นิ้ว

680 บาท

ด้ามต๊าป RITTER 0101007 เบอร์ 7 แบบตัวผู้ ขนาด M27-86

6,010 บาท

ด้ามต๊าป RITTER 0101002 เบอร์ 2 แบบตัวผู้ ขนาด M4-12

390 บาท

ด้ามต๊าป RITTER 0101005 เบอร์ 5 แบบตัวผู้ ขนาด M12-33

2,350 บาท

ด้ามต๊าป RITTER 0302002 เบอร์ 20 ตัวTแบบฟรี ขนาด M5-12

1,450 บาท

ด้ามต๊าป RITTER 0101006 เบอร์ 6 แบบตัวผู้ ขนาด M20-42

4,640 บาท

การต๊าปเกลียวด้วยมืออาจฟังดูเป็นเรื่องพื้นฐานของสายงานช่างก็จริง แต่บอกเลยว่างานนี้ไม่ได้ง่ายอย่างที่คิด และอุปกรณ์ที่หลายคนมองข้ามอย่าง ด้ามต๊าป นี่แหละ คือตัวแปรสำคัญที่มีผลต่อคุณภาพของเกลียวแบบชัดเจน! จะงานซ่อมเล็ก ๆ งานประกอบชิ้นส่วน ไปจนถึง DIY ที่ทำเล่นๆ ถ้าใช้ ด้ามต๊าป ผิดแบบหรือผิดขนาดขึ้นมา บอกได้เลยว่าเกลียวพัง งานพลาด เสียทั้งเวลา เสียทั้งอารมณ์แน่นอน

ด้ามต๊าป คืออะไร?

ส่วนประกอบหลักของ ด้ามต๊าป

• ตัวจับดอกต๊าป (Jaws): ส่วนนี้เปรียบเสมือนมือที่คอยกอดดอกต๊าปให้แน่นหนา ไม่ให้หลุดระหว่างหมุนครับ โดยจะมีลักษณะเป็นร่องหรือหัวจับที่สามารถปรับขนาดได้ แล้วแต่แบบของ ด้ามต๊าป ที่ใช้งาน บางรุ่นจะเป็นเกลียวหมุนปรับง่าย ๆ เหมือนจับดอกสว่าน บางรุ่นก็ต้องใช้ประแจช่วยหน่อย ทั้งนี้ก็เพื่อให้จับได้แน่นและมั่นใจว่าไม่หลุดกลางคันแน่นอน!
• ด้ามจับ (Handle): ส่วนที่เราจะได้จับหมุนบ่อยที่สุดนั่นแหละครับ ตัวนี้ทำหน้าที่เหมือนพวงมาลัยพาเกลียวไปข้างหน้า มักทำจากโลหะเพราะต้องรองรับแรงบิดและการใช้งานหนัก ๆ ได้ดี บางรุ่นจับแล้วกระชับมือ บางรุ่นก็จะยาวเป็นพิเศษเพื่อให้เราหมุนได้แรงขึ้น ถ้าจับถนัด งานก็ไหลลื่น สบายมือแน่นอน!
• สกรูล็อค: ตัวนี้เปรียบเสมือนเข็มขัดนิรภัยของดอกต๊าปเลยครับ! หน้าที่ของมันคือช่วยล็อกดอกต๊าปให้อยู่กับที่แน่น ๆ ไม่ให้หมุนหลุดหรือขยับไปมาเวลาหมุนใช้งาน ใครเคยต๊าปแล้วดอกหลุดกลางทางจะรู้เลยว่ามันน่าหงุดหงิดแค่ไหน เพราะฉะนั้นเจ้าสกรูล็อคตัวเล็ก ๆ นี่แหละ ที่ทำให้ทุกอย่างนิ่งและมั่นใจได้ว่าเกลียวของเราจะออกมาตรงเป๊ะ

วัสดุของ ด้ามต๊าป

• เหล็กกล้า: วัสดุสุดแกร่งที่ช่างมืออาชีพหลายคนเลือกใช้ แข็งแรง ทนบิด ทนหมุน เหมาะสำหรับงานที่ต้องต๊าปวัสดุแข็ง ๆ อย่างเหล็กหนา ๆ หรือสแตนเลส บอกเลยว่าอึด ถึก ทน จับแล้วมั่นใจ ไม่พังง่าย
• โลหะผสมหรืออลูมิเนียม: เบากว่าก็จริง แต่เหมาะมากสำหรับงานเบา ๆ หรือมือใหม่ที่ยังไม่อยากออกแรงเยอะ ใช้งานสะดวก พกง่าย ไม่ปวดแขนหลังใช้นาน ใครทำ DIY หรืองานทั่วไปในบ้าน ตัวนี้ถือว่าตอบโจทย์เลยครับ

ประเภทของ ด้ามต๊าป

1. ด้ามต๊าปแบบตรง (T-Handle Tap Wrench)

• เหมาะกับงานที่ต้องการความแม่นยำสุด ๆ อย่างงานช่างอิเล็กทรอนิกส์ ที่ต้องเจาะรูให้เป๊ะเว่อร์ หรือบางทีพื้นที่ก็แคบเหลือเกิน แบบที่ขยับมือแรงไปนิดเดียวก็โดนอย่างอื่นแล้ว ด้ามแบบนี้ช่วยให้เราควบคุมได้ง่ายมาก ไม่ต้องออกแรงเยอะ ใช้มือเดียวก็อยู่หมัด!
• ควบคุมทิศทางได้แบบอยู่หมัดเลยครับ จะหมุนซ้าย หมุนขวา ก็แม่นยำสุด ๆ ถึงแม้จะใช้มือเดียวก็ยังเอาอยู่ เหมาะมากสำหรับคนที่ต้องทำงานในที่แคบ ๆ หรือไม่มีพื้นที่วางของเยอะ ไม่ต้องกลัวเกลียวเบี้ยว ไม่ต้องเครียดว่าจะพลาด เพราะด้ามแบบนี้ช่วยให้ทุกอย่างนิ่งและเป๊ะ

2. ด้ามต๊าปแบบมือหมุน (Bar Type Tap Wrench)

• ด้ามยาวสองด้าน จับด้วยสองมือแบบเต็มไม้เต็มมือ บอกเลยว่าให้แรงบิดได้สะใจสุด ๆ เหมาะสำหรับใครที่ต้องเจอกับงานหนัก งานดุ อย่างการต๊าปเกลียวบนเหล็กกล้า หรือสแตนเลสที่แข็ง ๆ ด้ามแบบนี้ช่วยให้เราออกแรงได้มากขึ้น หมุนง่าย ไม่ต้องฝืนมือ แถมยังควบคุมได้แม่นยำกว่าเดิมอีกด้วยครับ

3. ด้ามต๊าปหัวล๊อคอัตโนมัติ

• มีระบบล็อคดอกต๊าปด้วยหัวเกลียวที่ใช้งานง่ายมากครับ แค่หมุน ๆ ก็ล็อคแน่นได้ทันที ไม่ต้องเสียเวลาปรับเยอะ เหมาะสำหรับคนที่ชอบความเร็วและความสะดวก ใช้แล้วประหยัดแรง ประหยัดเวลา หมุนเปลี่ยนดอกต๊าปได้ในไม่กี่วินาที
• เดี๋ยวนี้ช่างหลายคนเริ่มหันมาใช้กันเยอะ เพราะมันช่วยให้ทำงานได้เร็วขึ้นแบบรู้สึกได้เลยครับ ใช้แรงน้อย หมุนเบา ๆ ก็เข้า แถมเปลี่ยนดอกก็ง่าย ไม่ต้องมานั่งงัดนั่งดึงให้หงุดหงิด งานไหนที่ต้องต๊าปหลายรูติด ๆ กัน ด้ามแบบนี้คือของมันต้องมี!

4. ด้ามต๊าปแบบมีคลัตช์หรือตัวจับอัตโนมัติ

• ช่วยกันไม่ให้เราเผลอออกแรงเยอะเกินไปจนดอกต๊าปหักกลางทางครับ ใครเคยเจอเหตุการณ์แบบหมุนเพลิน ๆ แล้ว 'แกร๊ก!' เสียงดอกหักในรู จะรู้เลยว่ามันเสียเวลาแค่ไหน ด้ามต๊าป แบบนี้เลยมีระบบคลัตช์คอยตัดแรงก่อนถึงจุดพัง ช่วยให้ทำงานได้ปลอดภัยและมั่นใจขึ้นเยอะเลย
• เหมาะกับมือใหม่ที่ยังไม่ชำนาญเรื่องแรงบิด และช่างที่ต้องต๊าปรูเยอะ ๆ ต่อเนื่อง เพราะด้ามแบบนี้ช่วยลดโอกาสพลาด ลดเมื่อยมือ แถมยังช่วยเซฟดอกต๊าปไม่ให้หักกลางคันได้ดีสุด ๆ ใช้ง่าย ไม่ต้องเดาแรง ใช้แล้วโล่งใจสบายใจเลยครับ

วิธีใช้งาน ด้ามต๊าป ให้ถูกต้อง

เตรียมอุปกรณ์ก่อนเริ่มงาน

• ดอกต๊าปที่เหมาะกับขนาดรูและเกลียวที่ต้องการ: อย่าเดามั่วนะครับ เลือกให้ตรงกับงาน จะได้ไม่เสียเวลาและไม่ต้องเปลี่ยนดอกกลางคัน
• ด้ามต๊าป ที่สามารถจับยึดดอกได้พอดี ไม่หลวม: จับให้แน่นไปเลยครับ จะได้ไม่หลุด ไม่หมุนฟรีให้หงุดหงิด
• น้ำมันหล่อลื่น เช่น น้ำมันต๊าปเกลียว หรือน้ำมันเครื่อง: ตัวช่วยสุดเจ๋งที่ทำให้หมุนลื่น ไม่ฝืด ไม่หักกลางทาง
• ชิ้นงานที่เตรียมการเจาะรูไว้แล้ว: ถ้ายังไม่เจาะ ก็เหมือนยังไม่พร้อมนะครับ เริ่มจากพื้นฐานให้ดี งานจะไหลลื่นไปเอง!

ขั้นตอนการใช้งาน

• ใส่ดอกต๊าปเข้ากับ ด้ามต๊าป ขั้นตอนนี้อย่าทำเล่น ๆ นะครับ ต้องใส่ให้แน่นพอดี ไม่โยกไม่หลวม และที่สำคัญต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าดอกอยู่ตรงกึ่งกลางจริง ๆ เพราะถ้าเอียงแม้แต่นิดเดียว เกลียวที่ต๊าปออกมาก็อาจเบี้ยวได้ทันที ซึ่งหมายถึง...ต้องเริ่มใหม่หมดเลยนั่นแหละ!
• ตั้งดอกต๊าปให้ตรงกับรู อย่าใจร้อนนะครับ ต้องค่อย ๆ วางให้ดอกต๊าปตั้งตรงกับรูแบบเป๊ะ ๆ ไม่เอียงซ้ายเอียงขวา เพราะแค่เอียงนิดเดียว เกลียวที่ได้อาจเบี้ยวจนใช้งานไม่ได้เลย เสียเวลาแก้ใหม่อีกต่างหาก เอาให้เป๊ะตั้งแต่แรกดีกว่าครับ!
• หมุนเข้าอย่างสม่ำเสมอ อย่ากระชากหรือรีบร้อนนะครับ หมุนตามเข็มนาฬิกาไปเรื่อย ๆ ประมาณครึ่งรอบถึงหนึ่งรอบ จากนั้นให้หมุนถอยหลังกลับเล็กน้อยประมาณ ¼ รอบ เพื่อช่วยให้เศษโลหะที่ตัดออกมาแตกตัวและไม่อัดแน่นอยู่ข้างใน วิธีนี้ช่วยให้เกลียวออกมาคม แถมลดโอกาสดอกต๊าปหักด้วยครับ
• ใช้น้ำมันหล่อลื่น อย่างสม่ำเสมอครับ อย่าคิดว่าขั้นตอนนี้ไม่สำคัญ เพราะเจ้าน้ำมันนี่แหละคือพระเอกตัวจริง! มันช่วยให้หมุนได้ลื่นขึ้น ลดแรงต้านที่อาจทำให้ดอกต๊าปหักกลางคัน แถมยังช่วยให้เกลียวออกมาคม สวย ไม่ฝืดมือ ใครที่เคยลองแบบไม่ใช้น้ำมันจะรู้เลยว่างานมันหนักกว่ากันเยอะ!
• เมื่อต๊าปจนสุดรู ก็ถึงเวลาถอนออกครับ แต่อย่าใจร้อน! ค่อย ๆ หมุนย้อนกลับอย่างช้า ๆ เหมือนหมุนฝาแก้วน้ำออกเบา ๆ ไม่ต้องออกแรงมาก เพราะถ้าฝืน หมุนแรง หรือรีบดึง ดอกต๊าปอาจหักติดอยู่ในรูได้ งานจะพังเปล่า ๆ เสียเวลาแกะอีก แนะนำว่าช้าแต่ชัวร์ครับ!

ข้อผิดพลาดที่ควรหลีกเลี่ยง

• ใช้ ด้ามต๊าป ไม่ตรงขนาดกับดอกต๊าป พอจับดอกไม่แน่นปุ๊บ ดอกก็มีสิทธิ์หลุดหรือลื่นตอนหมุนได้เลยครับ แล้วถ้าเกิดหมุนพลาดขึ้นมานี่...ทั้งเกลียวเสีย ทั้งดอกต๊าปอาจหัก แถมอารมณ์เสียตามมาอีกต่างหาก เพราะฉะนั้น เลือกให้ตรงขนาดจะช่วยให้ทำงานไหลลื่นกว่ามากครับ
• ออกแรงมากเกินไป โดยเฉพาะเวลาต๊าปบนวัสดุแข็ง ๆ อย่างเหล็กหรือสแตนเลส ถ้าเผลอออกแรงมากเกินไป ดอกต๊าปมีสิทธิ์หักคารูได้เลยนะครับ ซึ่งไม่ใช่แค่ทำให้งานสะดุด แต่ยังเสียเวลาแงะออกอีกต่างหาก บางทีถึงขั้นต้องทิ้งชิ้นงานกันเลยทีเดียว เพราะฉะนั้นใจเย็น ๆ ค่อย ๆ หมุนจะดีที่สุดครับ
• ไม่ใช้สารหล่อลื่น พอไม่มีตัวช่วยอย่างน้ำมันหล่อลื่น แรงต้านตอนหมุนก็มากขึ้นแบบรู้สึกได้เลยครับ หมุนไปก็เหนื่อยไป แถมเกลียวที่ออกมาก็มักจะขรุขระ ไม่เรียบลื่นเหมือนตอนที่ใช้สารหล่อลื่น เรียกได้ว่าเสียทั้งแรง เสียทั้งคุณภาพงานเลยทีเดียว
• ใช้ดอกต๊าปที่สึกหรือชำรุด ผลที่ตามมาก็ไม่สวยแน่ครับ เพราะเกลียวที่ได้จะออกมาขรุขระ ไม่เรียบเนียนอย่างที่ควรจะเป็น แถมยังเสี่ยงที่ดอกต๊าปจะติดคารูอีกต่างหาก ซึ่งบอกเลยว่าใครเจอแล้วจะรู้ว่ากู้กลับมายากมาก บางครั้งต้องใช้เครื่องมือช่วยงัด หรือล้างรูใหม่ให้เสียเวลาเล่น ๆ เลยครับ

ด้ามต๊าป กับงานประเภทต่างๆ

งานเหล็ก-สแตนเลส

• แนะนำให้ใช้ด้ามแบบมือหมุนที่มีด้ามยาวหน่อยครับ เพราะจะช่วยให้เราออกแรงได้มากขึ้นแบบไม่ต้องฝืนมือ เหมาะกับงานหนัก ๆ อย่างเหล็กหรือสแตนเลส หมุนแล้วมั่นคง ไม่หลุดแนวเกลียวง่าย ๆ แถมควบคุมทิศทางได้เป๊ะอีกด้วย
• แนะนำให้ใช้น้ำมันต๊าปโดยเฉพาะเลยครับ เพราะสูตรมันออกแบบมาเพื่องานนี้โดยตรง ช่วยให้การหมุนต๊าปลื่นขึ้น ลดแรงเสียดทานได้ดีมาก ไม่ต้องฝืนมือ ไม่เปลืองแรง แถมช่วยยืดอายุของดอกต๊าปและชิ้นงานด้วย ใครทำงานกับเหล็กหรือสแตนเลสบ่อย ๆ ขาดไม่ได้จริง ๆ

งานอลูมิเนียม-ทองเหลือง

• ใช้ด้าม T-handle ก็เอาอยู่ครับ เพราะอลูมิเนียมกับทองเหลืองเป็นวัสดุที่นิ่ม ต๊าปง่าย ไม่ต้องใช้แรงเยอะ ด้ามเล็ก ๆ แบบนี้แหละควบคุมได้ดี แถมคล่องตัวด้วย เหมาะกับงานที่ต้องการความแม่นยำแบบไม่เปลืองแรง
• ควรต๊าปด้วยแรงพอดีครับ ค่อย ๆ หมุนไปเรื่อย ๆ ไม่ต้องรีบ ไม่ต้องเร่งเกินไป เพราะวัสดุนิ่มแบบนี้ต๊าปง่ายอยู่แล้ว ถ้ารีบมากไปอาจทำให้เกลียวขาด หรือเสียทรงได้ เสียดายงานเปล่า ๆ ใจเย็นไว้ งานสวยแน่นอน!

งานไม้หรือพลาสติก

• แม้จะไม่ใช่งานต๊าปหลัก แต่ในบางสถานการณ์ เช่น การยึดสกรูเข้ากับไม้ หรือพลาสติกที่ต้องการความแน่นหนา การต๊าปเกลียวก็สามารถช่วยได้เหมือนกันครับ โดยเฉพาะเวลาเราอยากให้เกลียวจับแน่นและถอดเข้าออกได้หลายครั้ง แบบไม่ต้องกลัวรูพังหรือหลวมเร็ว
• แนะนำให้ใช้ ด้ามต๊าป แบบเบาน้ำหนัก เพราะงานไม้หรือพลาสติกไม่ต้องใช้แรงเยอะครับ แค่ค่อย ๆ หมุนด้วยน้ำหนักมือเบา ๆ ก็พอ ไม่ต้องเร่ง ไม่ต้องฝืน ด้ามที่เบาจะช่วยให้ควบคุมง่าย เหมาะกับงานที่ต้องการความละเอียดแบบสบาย ๆ ไม่ต้องลุ้นให้ดอกหักหรือเกลียวเบี้ยว

สรุป

ด้ามต๊าป อาจดูเป็นเครื่องมือพื้นฐาน แต่หากใช้ผิดประเภท ผิดวิธี หรือไม่ดูแลรักษา ก็สามารถทำให้งานเสียหายได้อย่างไม่น่าเชื่อ หัวใจของการใช้งาน ด้ามต๊าป ให้เกลียวออกมาสวยคือ “ความพอดี” ทั้งด้าม ดอกต๊าป แรงบิด และการหล่อลื่น ทุกองค์ประกอบต้องสมดุลกัน หวังว่าบทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจการเลือกและใช้งานด้ามต๊าป ได้อย่างมั่นใจมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นช่างมืออาชีพ หรือสาย DIY มือใหม่

เลือก > ด้ามต๊าป < ให้เหมาะกับคุณ