เครื่องวัดความต้านทานดิน KYORITSU KEEA 4200 วัดความต้านทานดิน 20~1500 Ω

37,800 บาท

เครื่องวัดความต้านทานดิน HIOKI FT6380-50 วัดความต้าน 0.20-1600 โอห์ม

52,910 บาท

เครื่องทดสอบและวัดความต้านทานกราวด์ดิน Fluke 1621

56,600 บาท

แคลมป์วัดกราวด์หลูปของดิน Fluke 1630-2 FC (เชื่อมต่อไร้สาย Fluke Connect)

107,800 บาท

เครื่องวัดความต้านทานดิน KYORITSU KEED 4105 A แบบดิจิตอล แรงดันไฟดิน 0~199.9V

8,350 บาท

เครื่องวัดความต้านทานดิน KYORITSU KEEA 4102 A แบบอนาล็อก แรงดันไฟดิน 0~30V DC

6,320 บาท

“เครื่องวัดความต้านทานดิน” ถือเป็นอุปกรณ์สำคัญในการตรวจสอบสภาพระบบสายดิน (Grounding System) ไม่ว่าจะในงานอาคาร โรงงานอุตสาหกรรม หรืองานโครงสร้างพื้นฐานต่าง ๆ เครื่องมือประเภทนี้ถูกออกแบบขึ้นมาเพื่อวัดค่าความต้านทานระหว่างตัวนำไฟฟ้าที่เชื่อมต่อกับดิน ช่วยให้เรารู้ว่าระบบสายดินยังทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพหรือไม่ ลดความเสี่ยงจากเหตุการณ์ไฟฟ้าลัดวงจร ไฟฟ้ารั่ว หรือไฟดูด ที่อาจทำให้เกิดอันตรายต่อผู้ใช้งานและอุปกรณ์ไฟฟ้า
หลายคนที่สนใจเรื่องการวัดความต้านทานดินมักจะคุ้นเคยกับการ “ปักแท่งอิเล็กโทรด” ลงในดิน แล้วใช้ เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบที่มีขั้วต่อ 2 หรือ 3 หรือ 4 จุด (หรือที่เรียกว่า 2-Pole, 3-Pole, 4-Pole) เพื่ออ่านค่าความต้านทานของดินในบริเวณที่ต้องการวัด ซึ่งเป็นวิธีแบบดั้งเดิม และยังใช้กันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน
อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันเทคโนโลยีได้พัฒนาจนมี “เครื่องวัดความต้านทานดินแบบหนีบ” (Earth Ground Clamp Meter) ที่ทำให้การวัดค่าความต้านทานดินทำได้สะดวก รวดเร็ว และไม่จำเป็นต้องปักแท่งอิเล็กโทรดในบางกรณี จึงเกิดคำถามที่ว่า “แล้วเราควรเลือก เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบไหนถึงจะเหมาะสม?” บทความนี้จะพาคุณไปเจาะลึกคำตอบ โดยเน้นเปรียบเทียบ เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบกับแบบแท่งอิเล็กโทรดเพื่อให้คุณตัดสินใจได้ง่ายขึ้น

ทำไมการวัดความต้านทานดินจึงสำคัญ?

       1. ความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สิน

 การติดตั้งสายดินถูกออกแบบมาเพื่อ “นำไฟฟ้าส่วนเกิน” หรือลัดวงจรลงสู่ดินโดยตรง หากระบบสายดินไม่มีประสิทธิภาพ—เช่น ค่าความต้านทานดินสูงเกินไป—กระแสไฟอาจไม่ไหลลงดินตามที่คาด หรือไหลไม่เพียงพอที่จะทำให้เครื่องตัดไฟ (เซอร์กิตเบรกเกอร์/ELCB/RCD) ทำงาน ผลลัพธ์คืออันตรายต่อชีวิตและอุปกรณ์

       2. ปฏิบัติตามมาตรฐานและกฎหมาย

 หลายองค์กรหรือหน่วยงานกำกับดูแล เช่น IEEE, NEC, NFPA (ต่างประเทศ) หรือมาตรฐานวิศวกรรมไฟฟ้าในประเทศไทย ได้กำหนดระดับค่าความต้านทานดินที่เหมาะสม เช่น มักจะอยู่ในช่วงไม่เกิน 5 โอห์มหรือ 10 โอห์ม ขึ้นอยู่กับลักษณะงาน ดังนั้นการวัดเพื่อยืนยันว่าระบบสายดินของเรายังอยู่ในระดับมาตรฐาน จึงเป็นสิ่งจำเป็น

       3. ลดการหยุดชะงักของระบบไฟฟ้า

 หากสายดินทำงานไม่ดี อาจทำให้เกิดปัญหาทางไฟฟ้า เช่น ไฟกระชาก ไฟฟ้าสถิต ก่อให้เกิดความเสียหายกับอุปกรณ์ไฟฟ้าราคาแพง โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมที่ต้องการความเสถียรของไฟฟ้าสูง

ดังนั้น ไม่ว่าจะเป็นช่างไฟ วิศวกร ผู้ดูแลระบบอาคาร เจ้าของธุรกิจ หรือเจ้าของบ้าน ก็สามารถได้รับประโยชน์จากการมี “เครื่องวัดความต้านทานดิน” ที่เหมาะสม เพื่อความปลอดภัยและประสิทธิภาพของระบบไฟฟ้าในระยะยาว

รู้จัก เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบแท่งอิเล็กโทรด

หลักการทำงาน

เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบแท่งอิเล็กโทรด (Conventional Ground Resistance Tester) มักจะมาพร้อม “แท่งอิเล็กโทรดเสริม” หรือ “Auxiliary Electrodes” เพื่อปักลงดินห่างจากจุดที่ต้องการวัดค่า โดยทั่วไปมี 2-4 ขั้ว (Pole) คือ

       1. แบบ 2-Pole

 ใช้วัดความต้านทานระหว่างจุดกราวด์ที่เราสนใจกับแท่งอิเล็กโทรดเสริมในดิน

       2. แบบ 3-Pole และ 4-Pole

 เป็นวิธีการที่ซับซ้อนขึ้น มีแท่งอิเล็กโทรดรับ-ส่งสัญญาณ และแท่งวัดแรงดัน เพื่อหักล้างความคลาดเคลื่อนบางส่วน ทำให้ได้ค่าความแม่นยำที่สูงกว่า

เครื่องวัดจะส่งสัญญาณไฟฟ้าระดับต่ำ (Low Current) ลงไปในดิน และอ่านค่าที่ตอบกลับมาเพื่อนำไปคำนวณเป็น “ความต้านทาน” โดยคำนึงถึงความลึกและระยะห่างของแท่งอิเล็กโทรด การออกแบบอาจอ้างอิงตามมาตรฐานทางวิศวกรรม เช่น Fall-of-Potential Method (62% Method) หรือ Wenner Method ในการสำรวจดิน

ข้อดี

       1. มาตรฐานและเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวาง

 การวัดความต้านทานดินด้วยการปักแท่งอิเล็กโทรดเป็นวิธีพื้นฐานที่ใช้อย่างแพร่หลาย ผู้รับเหมาและวิศวกรส่วนใหญ่คุ้นเคย อีกทั้งยังเป็นวิธีที่ตรงตามมาตรฐานสากลหลายฉบับ

       2. เหมาะกับการตรวจวัดดินบริเวณกว้าง

 หากคุณต้องการวิเคราะห์คุณภาพดิน หรือค่าความต้านทานดินในพื้นที่นอกตัวอาคาร เช่น พื้นดินโล่ง ไร่นา ชานชาลาโรงงาน หรือแหล่งก่อสร้างที่ยังไม่มีการเทปูน การใช้แท่งอิเล็กโทรดอาจตอบโจทย์ได้ดี เพราะสามารถปักได้รอบ ๆ พื้นที่

       3. ค่าความแม่นยำสูง

 การวัดแบบนี้เป็นการสร้าง “วงจรสมบูรณ์” ระหว่างจุดกราวด์กับดินโดยตรง ถ้าปฏิบัติอย่างถูกวิธี เลือกระยะห่างที่เหมาะสม และหลีกเลี่ยงการรบกวนจากสภาพแวดล้อม จะได้ค่าที่เชื่อถือได้มาก

ข้อจำกัด

       1. ต้องมีพื้นที่ว่างพอสำหรับปักแท่ง

 ในบางสถานการณ์ พื้นที่โดยรอบอาจเป็นพื้นปูน หรืออยู่กลางเมือง ไม่มีที่สำหรับปักแท่งอิเล็กโทรด ทำให้การวัดค่อนข้างลำบาก

       2. ใช้เวลานาน

 การปักแท่งแต่ละจุดและการเดินสาย (Test Lead) ไปยังเครื่องวัดอาจใช้เวลามาก ในกรณีที่ต้องตรวจหลายจุดก็ยิ่งกินเวลามากขึ้น

       3. จำเป็นต้องรบกวนระบบบางส่วน

 หากต้องการวัดจุดกราวด์เฉพาะ อาจต้องถอดสายกราวด์ออกจากระบบชั่วคราว หรือทำให้บางส่วนของระบบไม่จ่ายไฟ เพื่อป้องกันกระแสรั่วไหลหรือสัญญาณรบกวน

รู้จัก เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบ (Earth Ground Clamp Meter)

หลักการทำงาน

เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบ หรือ “Earth Ground Clamp Meter” ใช้หัวคีบแม่เหล็กไฟฟ้า (Current Transformer) ที่ออกแบบเฉพาะสำหรับงานนี้ โดยภายในแคลมป์จะมี

       1. วงจรกำเนิดสัญญาณ (Signal Source)
 จะฉีดกระแสสลับความถี่ต่ำเข้าไปในวงจรกราวด์เพื่อสร้างเส้นทางการไหลของกระแส
       2. วงจรวัดกระแสที่กลับมา (Measurement Circuit)
 วัดระดับกระแสที่ไหลย้อนกลับ เพื่อคำนวณเป็นค่าความต้านทาน (R = V / I) ภายในกราวด์ลูป

การวัดวิธีนี้อาศัยการที่ระบบกราวด์มักจะเชื่อมโยงกันหลายจุด (Multiple Ground Paths) เมื่อหนีบที่สายกราวด์ของอุปกรณ์หรือโครงสร้างใด ๆ กระแสจะไหลย้อนกลับผ่านเส้นทางกราวด์ทั้งหมดในระบบ ทำให้เราได้ค่าความต้านทานแบบ “รวม” ของวงจรกราวด์โดยไม่ต้องถอดสาย ไม่ต้องปักแท่งเพิ่ม

ข้อดี

       1. สะดวกและรวดเร็ว
 ไม่ต้องเสียเวลาปักแท่งอิเล็กโทรดเสริม และไม่ต้องเดินสายยาวเพื่อเชื่อมกับเครื่องวัด เพียงแค่หนีบที่ตัวนำกราวด์ที่ต้องการวัด
       2. ไม่ต้องหยุดระบบ
 ไม่ต้องถอดหรือแยกสายกราวด์ออกจากวงจร จึงไม่ก่อให้เกิดการหยุดชะงักในงานการผลิต หรือระบบไฟฟ้าที่มีความสำคัญ
       3. ปลอดภัย
 ลดความเสี่ยงจากการปักแท่งในพื้นที่อันตราย หรือมีความลึก ความชื้นสูง เช่น พื้นที่ที่เป็นคอนกรีตหรือในโรงงานที่อาจมีท่อสารเคมี
       4. เหมาะสำหรับงานตรวจสอบประจำ
 การตรวจวัดค่าความต้านทานดินเป็นรอบ (Periodic Inspection) จะทำได้ง่ายขึ้นมาก เพราะเพียงหนีบหัวแคลมป์ในจุดต่าง ๆ ก็ได้ค่าอย่างรวดเร็ว

ข้อจำกัด

       1. วัดค่า “Loop Resistance” ไม่ใช่ค่าแท้จริงของแท่งกราวด์เดียว
 เพราะกระแสจะไหลผ่านกราวด์ทั้งระบบ ทำให้ค่าที่ได้เป็นค่ารวมของกราวด์หลายจุด ถ้าต้องการวัดจุดใดจุดหนึ่งแบบเฉพาะเจาะจง อาจไม่สะดวก
       2. ราคาสูงกว่า
 เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบแคลมป์ มักมีราคาสูงกว่าแบบแท่งอิเล็กโทรด เพราะใช้เทคโนโลยีภายในที่ซับซ้อน
       3. ความคลาดเคลื่อนเมื่อมีตัวนำขนานจำนวนมาก
 หากระบบกราวด์มีหลายเส้นทางเชื่อมกัน (Multiple Parallel Paths) มากเกินไป ค่าที่วัดอาจคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริง หากผู้ใช้งานไม่ทราบว่าต้องนำผลมาวิเคราะห์เพิ่มเติม

เทียบจุดเด่นและจุดด้อย: เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบ vs. แบบแท่งอิเล็กโทรด

เลือก “เครื่องวัดความต้านทานดิน” แบบไหนจึงจะเหมาะ?

1. งานวัดเฉพาะเจาะจง (Site-Specific) และต้องการความแม่นยำเป็นพิเศษ

 ถ้าคุณต้องการวัดค่าความต้านทานดินของ “แท่งกราวด์หลัก” หรือระบบสายดินเฉพาะจุดใหม่ที่เพิ่งติดตั้งและต้องการยืนยันตามมาตรฐาน ข้อกำหนดโครงการ หรือกฎหมาย ควรใช้ เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบแท่งอิเล็กโทรด (Traditional) เพราะเป็นวิธีที่ผ่านการยอมรับอย่างกว้างขวาง

2. งานตรวจเช็กประจำ (Periodic Maintenance) ในพื้นที่มีข้อจำกัด

 หากคุณเป็นผู้ดูแลระบบอาคารหรือโรงงานที่มีระบบสายดินหลายจุด แต่ละจุดอาจอยู่ในตำแหน่งยากต่อการปักแท่งหรือขุดเจาะ และคุณต้องการวัดเพื่อให้มั่นใจว่าค่าความต้านทานดินยังอยู่ในเกณฑ์ปลอดภัย การใช้ เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบ (Clamp Meter) จะช่วยประหยัดเวลาและต้นทุนได้มาก

3. งานที่ไม่สามารถถอดสายกราวด์ได้

 ถ้างานของคุณไม่สามารถหยุดระบบไฟ หรือถอดสายกราวด์ออกได้ (เพราะอาจส่งผลให้ระบบไม่ปลอดภัย หรือหยุดสายการผลิต) เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบเป็นตัวเลือกที่ตอบโจทย์ เพราะทำการวัดได้ทันทีโดยไม่รบกวนการทำงานของระบบ

4. งบประมาณ

 แม้ เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบจะสะดวกและรวดเร็ว แต่มักจะมีราคาสูงกว่า ถ้าคุณมีงบประมาณจำกัดหรือใช้งานไม่บ่อย อาจพิจารณาเครื่องวัดแบบแท่งอิเล็กโทรดที่ราคาย่อมเยากว่า

แนวทางปฏิบัติที่ดีในการวัดความต้านทานดิน

ไม่ว่าจะเป็นการใช้ เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบหรือแบบแท่งอิเล็กโทรด มีแนวทางปฏิบัติเพื่อให้ได้ค่าที่ถูกต้องและน่าเชื่อถือ

1. ศึกษาคู่มือและมาตรฐาน

 ควรอ่านคู่มือผู้ผลิต เครื่องวัดความต้านทานดิน แต่ละรุ่นอย่างละเอียด เพื่อเข้าใจวิธีการใช้งาน, การตั้งค่า และวิธีอ่านค่า ส่วนถ้าต้องปฏิบัติตามมาตรฐาน เช่น IEEE Std 81, NEC, NFPA 70 หรือข้อกำหนดการไฟฟ้าในไทย ก็ควรปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด

2. ตรวจสอบความสมบูรณ์ของเครื่องมือ

• ตรวจสอบสายวัด (Test Leads) ว่าไม่มีรอยขาดหรือหักงอ
• สำหรับแบบหนีบ ให้เช็กหัวแคลมป์ว่ายังขบและปล่อยได้เต็มที่ ไม่มีสิ่งสกปรกหรือสนิมเกาะ
• สำหรับแบบแท่ง ให้เช็กแท่งอิเล็กโทรดเสริมว่ามีสนิมหรือสิ่งสกปรกหรือไม่

3. พิจารณาสภาพแวดล้อม

 ดินแห้งหรือดินชื้น อุณหภูมิ การมีหินหรือคอนกรีตใต้ผิวดินลึก ๆ อาจมีผลต่อค่าที่วัดได้ หากพื้นที่ดินแห้งเกินไป อาจต้องรดน้ำหรือรอให้ดินชุ่มน้ำเพื่อให้ได้ค่าที่ใกล้ความเป็นจริง หรือถ้าเลือกใช้แบบหนีบ ก็ต้องมั่นใจว่าเราหนีบที่สายกราวด์ได้แน่นและไม่ถูกฉนวนหุ้มอยู่

4. ทำซ้ำหลายครั้ง (Repeatability)

 หากมีเวลาก็วัดซ้ำ 2-3 ครั้ง แล้วเอาค่าเฉลี่ย เพื่อลดความคลาดเคลื่อนที่อาจเกิดจากสัญญาณรบกวนหรือสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงขณะวัด

5. บันทึกผลและเปรียบเทียบ

 เก็บข้อมูลทุกครั้งที่วัด ไม่ว่าจะเป็นวันที่, เวลาวัด, สภาพอากาศ, ตำแหน่งที่วัด, และค่าที่ได้ เพื่อนำมาวิเคราะห์แนวโน้ม (Trend) ว่าค่าความต้านทานดินมีการเพิ่มขึ้นหรือลดลงตามกาลเวลา หากเพิ่มขึ้นมาก อาจหมายถึงระบบกราวด์เสื่อมสภาพ

การบำรุงรักษาและดูแล “เครื่องวัดความต้านทานดิน”

1. คาลิเบรต (Calibration) ตามรอบ

 เครื่องมือวัดทุกชนิดควรได้รับการตรวจสอบความแม่นยำเป็นระยะ เช่น ทุก 6 เดือนหรือ 1 ปี ตามที่ผู้ผลิตหรือมาตรฐานกำหนด บางองค์กรอาจตั้งเป็นระยะเวลาที่สั้นลง หากเครื่องมือถูกใช้งานบ่อยหรือในสภาพแวดล้อมที่ท้าทาย

2. ทำความสะอาดหัวหนีบ (สำหรับแบบหนีบ)

 หากมีฝุ่นหรือสนิม ควรใช้ผ้านุ่มชุบแอลกอฮอล์หรือน้ำยาเฉพาะทางเช็ด เพื่อให้ผิวสัมผัสของแคลมป์ยังคงแม่นยำ

3. เก็บรักษาในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม

 หลีกเลี่ยงการวางเครื่องมือในที่ร้อนจัด ชื้นจัด หรือมีฝุ่นเยอะ ควรเก็บในกล่องหรือกระเป๋าที่ผู้ผลิตจัดมาให้ เพื่อยืดอายุการใช้งาน

4. ตรวจสอบแบตเตอรี่หรือแหล่งจ่ายไฟ

 หากแบตเตอรี่ใกล้หมด อาจทำให้เครื่องวัดให้ค่าคลาดเคลื่อน ต้องเปลี่ยนหรือชาร์จแบตเตอรี่ให้เต็มก่อนใช้งานทุกครั้ง

สรุป: ควรเลือก เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบไหน?

“เครื่องวัดความต้านทานดิน” มีหลายประเภท แต่หลัก ๆ คือการแบ่งเป็น แบบหนีบ (Clamp Meter) และ แบบแท่งอิเล็กโทรด (Traditional Rod Method) ซึ่งมีจุดเด่นและข้อจำกัดต่างกัน หากคุณต้องการความคลาสสิก ค่าตรงจุด วัดความต้านทานแท่งกราวด์เฉพาะที่, งบประมาณจำกัด, และมีพื้นที่โล่งให้ปักแท่งได้—การเลือกใช้ เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบแท่งอิเล็กโทรดเป็นทางเลือกที่ดี
ในขณะที่ เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบเหมาะอย่างยิ่งกับงานตรวจวัดประจำ (Maintenance) ในโรงงานหรืออาคารขนาดใหญ่ ที่ไม่ต้องการหยุดระบบไฟฟ้าและไม่สะดวกต่อการปักแท่งอิเล็กโทรด การหนีบเพียงครั้งเดียวให้ความรวดเร็ว ปลอดภัย และได้ค่าที่แม่นยำในระดับหนึ่งสำหรับการประเมินภาพรวมของระบบกราวด์ นอกจากนี้ หากคุณต้องวัดหลาย ๆ จุดในเวลาอันจำกัด มันช่วยลดภาระและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานอย่างมาก
ท้ายสุด การเลือกว่า “แบบหนีบ vs. แบบแท่งอิเล็กโทรด” ไม่ได้หมายความว่าอีกแบบหนึ่งดีกว่าอีกแบบหนึ่งเสมอไป ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์งาน งบประมาณ สภาพหน้างาน และความสามารถในการเข้าถึงจุดกราวด์ หากคุณมีโอกาส ควรศึกษาคู่มือ ดูรีวิว และสอบถามผู้เชี่ยวชาญด้านเครื่องมือวัดไฟฟ้าเพื่อให้ได้อุปกรณ์ที่ตอบโจทย์มากที่สุด
ทั้งนี้ผู้ใช้งานบางกลุ่มเลือกใช้ “เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบหนีบ” เพื่อเช็กค่าพื้นฐานของระบบกราวด์ทั้งหมดก่อน หากพบค่าความผิดปกติหรือสงสัยจุดใดจุดหนึ่ง อาจทำการวัดซ้ำด้วย “เครื่องวัดความต้านทานดิน แบบแท่งอิเล็กโทรด” เพื่อหาค่าที่เจาะจงยิ่งขึ้นและลดโอกาสผิดพลาดของการวัด วิธีผสานสองเทคนิคนี้ จะช่วยให้ได้ข้อมูลทั้งภาพกว้างและเฉพาะเจาะจง
หวังว่าบทความนี้จะช่วยให้คุณตัดสินใจเลือกใช้ เครื่องวัดความต้านทานดิน ได้อย่างถูกต้อง และเพิ่มความปลอดภัยในการใช้งานระบบไฟฟ้าไปพร้อม ๆ กัน

เลือก เครื่องวัดความต้านทานดิน เพิ่มเติม