ไฟบ้านหรือไฟ 3 เฟส? เคล็ดลับการเลือกแหล่งจ่ายไฟและระบบควบคุม รอกไฟฟ้า

รอกโซ่ไฟฟ้า COME UP CK500 1/2 TON โซ่ 3M

29,430 บาท

รอกสลิงไฟฟ้าขนาดเล็ก POLO PA400 ขนาด 400 kg. 750W.

4,420 บาท

รอกโซ่ไฟฟ้า ELEPHANT FAHM-2 -2T / 4 ทิศทาง (6ม.) 380V.

83,900 บาท

รอกโซ่ + รอกวิ่งไฟฟ้า ELEPHANT DAM-2S 2 T/380V (6ม.)

111,900 บาท

รอกโซ่ไฟฟ้า ELEPHANT FAH-0.5 - 0.5 T/ 380V (6ม.)

33,420 บาท

รอกสลิงไฟฟ้าขนาดเล็ก POLO PA800 ขนาด 800 kg. 1350W.

5,130 บาท

ในการตัดสินใจเลือกซื้อ รอกไฟฟ้า มาใช้งาน นอกจากเราจะต้องคำนึงถึงกำลังยก (Load Capacity) ขนาด และระบบความปลอดภัยต่าง ๆ แล้ว อีกปัจจัยสำคัญที่ไม่ควรมองข้ามก็คือ แหล่งจ่ายไฟ (Power Supply) และ ระบบควบคุม (Control System) โดยเฉพาะในกรณีที่เราต้องเลือกระหว่าง ไฟบ้าน (Single Phase/1 เฟส) กับ ไฟ 3 เฟส (Three Phase) เพื่อให้การใช้งานรอกไฟฟ้ามีประสิทธิภาพสูงสุด และลดปัญหาจุกจิกระหว่างการใช้งาน บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักทั้งข้อดีข้อจำกัดของไฟทั้งสองแบบ และเทคนิคการเลือกใช้รอกไฟฟ้าให้เหมาะกับงานของคุณ

1. รู้จักไฟบ้าน (1 เฟส) vs ไฟ 3 เฟส

ไฟบ้าน (Single Phase/1 เฟส)

       - แรงดันไฟทั่วไป ส่วนใหญ่ที่ใช้ในครัวเรือนคือ 220 โวลต์

       - ข้อดี

• หาระบบไฟง่าย เพราะแทบทุกบ้านหรือสำนักงานมีไฟประเภทนี้ใช้อยู่แล้ว
• ไม่ต้องลงทุนติดตั้งหม้อแปลงหรือเดินสายไฟพิเศษ
• เหมาะกับงานยกที่ไม่ต้องการกำลังสูงมาก เช่น ยกของเบา-ปานกลาง ด้วยรอกไฟฟ้าขนาดเล็ก
• รอกไฟฟ้าสำหรับไฟบ้านมักมีราคาที่เข้าถึงได้ง่ายกว่า เหมาะสำหรับผู้ใช้งานทั่วไป

        - ข้อจำกัด

• มอเตอร์ไฟ 1 เฟสมักมีกำลังไม่สูงเท่ามอเตอร์ไฟ 3 เฟส ซึ่งทำให้รอกไฟฟ้าสำหรับไฟบ้านไม่สามารถใช้งานในอุตสาหกรรมหนักได้
• มีข้อจำกัดด้านการระบายความร้อน เนื่องจากมอเตอร์ไฟฟ้าสำหรับรอกไฟฟ้า 1 เฟสมักไม่ออกแบบมาให้ทำงานต่อเนื่องในเวลานาน
• หากต้องการยกของหนักหรือใช้ในสภาพแวดล้อมที่มีความท้าทาย อาจเกิดความร้อนสะสมและต้องหยุดพักเครื่องบ่อยครั้ง ซึ่งลดประสิทธิภาพการทำงาน

ไฟ 3 เฟส (Three Phase)

       - แรงดันไฟทั่วไป 380/400/415 โวลต์ (ขึ้นอยู่กับมาตรฐานของแต่ละประเทศ)

       - ข้อดี

• มอเตอร์ไฟ 3 เฟสให้แรงบิดสูงกว่า มีกำลังและความเสถียรในการทำงานต่อเนื่อง เหมาะสำหรับรอกไฟฟ้าที่ใช้ในงานอุตสาหกรรม เช่น งานยกในไลน์การผลิต การขนส่งวัตถุดิบ หรือการประกอบชิ้นส่วนหนัก
• ประหยัดไฟกว่าเมื่อยกของหนัก ๆ ในระยะยาว เนื่องจากระบบไฟ 3 เฟสมีประสิทธิภาพในการจ่ายพลังงานที่ดีกว่า ทำให้รอกไฟฟ้าทำงานได้ต่อเนื่องโดยไม่สูญเสียพลังงาน
• เหมาะสำหรับการใช้งานในโรงงานอุตสาหกรรมหรือหน้างานที่ต้องยกของหนักบ่อย ๆ ด้วยรอกไฟฟ้าขนาดใหญ่ เช่น รอกเครนขนาดใหญ่ที่รองรับการใช้งานตลอดทั้งวัน
• รอกไฟฟ้าที่ใช้ไฟ 3 เฟสมักมีความหลากหลายในรุ่นและกำลัง ทำให้ผู้ใช้งานสามารถเลือกตามความต้องการเฉพาะได้

       - ข้อจำกัด

• อาจต้องขออนุญาตและติดตั้งระบบไฟเฉพาะ (ถ้าเป็นบ้านพักอาศัยหรือพื้นที่ที่ไม่มีไฟ 3 เฟสอยู่แล้ว) เช่น การเดินสายไฟเพิ่มเติมหรือการติดตั้งหม้อแปลงที่เหมาะสม
• มีค่าใช้จ่ายในการติดตั้งระบบไฟเพิ่มเติม รวมถึงการบำรุงรักษาระบบไฟที่อาจต้องใช้ผู้เชี่ยวชาญ
• สำหรับงานขนาดเล็กหรือยกเบา ๆ เช่น การยกในร้านค้าขนาดเล็กหรือการใช้ส่วนตัว อาจไม่คุ้มกับการลงทุนในรอกไฟฟ้าสำหรับไฟ 3 เฟส เนื่องจากค่าใช้จ่ายเริ่มต้นที่สูงกว่า

2. เลือกระบบไฟอย่างไรให้เหมาะสม

ประเมินกำลังยกและลักษณะงาน

• หากงานส่วนใหญ่เป็นงานยกเบา-ปานกลาง เช่น 100-500 กิโลกรัม และใช้งานเป็นครั้งคราว รอกไฟฟ้าที่ใช้ระบบไฟ 1 เฟสถือว่าเหมาะสม เนื่องจากติดตั้งง่ายและมีต้นทุนต่ำกว่า
• สำหรับงานที่ต้องยกของหนัก เช่น 1,000 กิโลกรัมขึ้นไป หรือใช้งานต่อเนื่องตลอดวันในไลน์การผลิตโรงงาน รอกไฟฟ้าระบบไฟ 3 เฟสจะตอบโจทย์ได้ดีกว่า เพราะสามารถรองรับงานหนักและการใช้งานที่ต้องการพลังงานสูงได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ความถี่ในการใช้งาน (Duty Cycle)

• รอกไฟฟ้าจะมีค่าบอกถึงอัตราส่วนการทำงานต่อระยะเวลาหนึ่ง เช่น 20% ED หมายความว่ามอเตอร์ควรทำงานเพียง 20% ของระยะเวลารอบ 10 นาที (2 นาทีทำงาน, 8 นาทีพัก) หากงานของคุณต้องการการใช้งานบ่อยและต่อเนื่อง การเลือกไฟ 3 เฟสจะช่วยให้มอเตอร์ทำงานได้เต็มประสิทธิภาพและมีอายุการใช้งานที่ยาวนานขึ้น
• หากคุณใช้งานในระดับที่ไม่ต่อเนื่องมากนัก เช่น ยกของเพียงไม่กี่ครั้งต่อวัน ระบบไฟ 1 เฟสอาจตอบสนองได้เพียงพอ

ต้นทุนและการติดตั้ง

• การติดตั้งรอกไฟฟ้าที่ใช้ระบบไฟ 3 เฟสอาจต้องมีการเปลี่ยนแปลงระบบไฟฟ้าภายในสถานที่ เช่น การติดตั้งหม้อแปลงหรืออุปกรณ์เสริม ซึ่งอาจมีค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม
• หากสถานที่ติดตั้งมีไฟ 3 เฟสอยู่แล้ว เช่น โรงงานหรืออาคารพาณิชย์ การเลือกรอกไฟฟ้าสำหรับไฟ 3 เฟสจะช่วยให้คุณได้รับประโยชน์ทั้งในแง่กำลังและความคุ้มค่าในระยะยาว
• สำหรับผู้ที่มีงบประมาณจำกัดหรือใช้ในพื้นที่ที่ไม่มีระบบไฟ 3 เฟส รอกไฟฟ้าสำหรับไฟ 1 เฟสจะช่วยลดค่าใช้จ่ายได้มากกว่า

3. ระบบควบคุมรอกไฟฟ้ามีกี่แบบ และเลือกใช้อย่างไร

       3.1 Pendant Control (สวิตช์แขวน)

ควบคุมผ่านแผงสวิตช์ที่ห้อยลงมาจากตัวรอกไฟฟ้า โดยมีปุ่มกดที่ออกแบบมาให้ใช้งานง่าย เช่น ปุ่มควบคุมการขึ้น-ลง และหยุดฉุกเฉิน

       - ข้อดี

• แข็งแรง ทนทาน มักกันน้ำกันฝุ่น ทำให้เหมาะกับงานหนักในโรงงานที่มีสภาพแวดล้อมที่ท้าทาย เช่น ฝุ่นหรือความชื้น
• ไม่ต้องพึ่งพาแบตเตอรี่หรือตัวส่งสัญญาณ ทำให้ลดความซับซ้อนในงานบำรุงรักษา

       - ข้อจำกัด

• ต้องอยู่ใกล้ตัวรอกไฟฟ้าเพื่อควบคุม ซึ่งอาจทำให้ผู้ใช้งานอยู่ในตำแหน่งที่ไม่ปลอดภัยในบางกรณี เช่น การยกของในพื้นที่แคบหรือสูง

       3.2 Remote Control (รีโมตไร้สาย)

ใช้งานผ่านรีโมตแบบวิทยุ (Radio Remote Control) ที่เชื่อมต่อกับรอกไฟฟ้าผ่านคลื่นวิทยุ ทำให้ผู้ใช้งานสามารถควบคุมการทำงานได้จากระยะไกล

       - ข้อดี

• ผู้ควบคุมสามารถยืนในตำแหน่งที่ปลอดภัยและมองเห็นจุดยกของได้อย่างชัดเจน
• ลดปัญหาการพันกันของสายควบคุม และเพิ่มความคล่องตัวในการทำงานในพื้นที่กว้าง
• เหมาะสำหรับงานที่ต้องการความแม่นยำและความรวดเร็ว เช่น งานในโกดังหรือท่าเรือ

       - ข้อจำกัด

• ต้องดูแลแบตเตอรี่ของรีโมตเป็นพิเศษ หากแบตเตอรี่หมดในระหว่างการใช้งานอาจเกิดความล่าช้า
• มีต้นทุนสูงกว่าการใช้สวิตช์แขวน และอาจต้องมีการตั้งค่าหรือตรวจสอบสัญญาณวิทยุในพื้นที่ที่มีคลื่นรบกวน

       3.3 ระบบคอนโทรลร่วมกับเครน (Integrated Crane Control)

มักใช้ในระบบเครนไฟฟ้าขนาดใหญ่ที่ควบคุมได้ทั้งการยกและการเคลื่อนที่ของคานเครน รวมถึงรอกไฟฟ้าในระบบเดียวกัน

       - ข้อดี

• ช่วยให้การทำงานเป็นระบบมากขึ้น และสามารถควบคุมการเคลื่อนที่ในทุกมิติ เช่น ซ้าย-ขวา, หน้า-หลัง, และขึ้น-ลง
• ลดความซับซ้อนในระบบการควบคุม เพราะสามารถรวมการทำงานทั้งหมดไว้ในระบบเดียว
• เหมาะสำหรับโรงงานขนาดใหญ่ที่ต้องการความแม่นยำและความรวดเร็วในการยกของขนาดใหญ่และหนัก

       - ข้อจำกัด

• มีค่าใช้จ่ายในการติดตั้งและบำรุงรักษาสูง
• ต้องการผู้ควบคุมที่มีความเชี่ยวชาญในระบบ เพื่อให้การใช้งานมีประสิทธิภาพสูงสุด
• ระบบมีความซับซ้อน ทำให้ต้องใช้เวลาสำหรับการเรียนรู้และการตั้งค่าที่เหมาะสมกับงานเฉพาะ

4. เคล็ดลับการเลือกแหล่งจ่ายไฟและระบบควบคุม

ตรวจสอบความพร้อมของไซต์งาน

• ตรวจสอบประเภทของไฟฟ้าที่ไซต์งานมี หากมีไฟ 3 เฟสอยู่แล้ว การเลือกใช้รอกไฟฟ้าที่รองรับไฟ 3 เฟสจะช่วยเพิ่มความสะดวกและประสิทธิภาพได้อย่างมาก
• หากไซต์งานมีเฉพาะไฟบ้าน 1 เฟส ควรพิจารณารอกไฟฟ้าที่ออกแบบมาเฉพาะสำหรับไฟ 1 เฟส ซึ่งเหมาะสำหรับงานเบาถึงปานกลาง
• สำรวจสภาพแวดล้อมรอบ ๆ เช่น ความปลอดภัยในพื้นที่ ความพร้อมของแหล่งจ่ายไฟ และความสะดวกในการติดตั้ง

ประเมินกำลังและสเปคของรอกไฟฟ้า

• อ่านสเปคของรอกไฟฟ้าให้ละเอียด ทั้งแรงดันไฟฟ้า (Voltage), ความถี่ (Frequency) และพิกัดมอเตอร์ (Motor Rating) เพื่อให้แน่ใจว่าเหมาะสมกับแหล่งจ่ายไฟที่มีอยู่
• คำนวณน้ำหนักที่ต้องยกและระยะเวลาการใช้งาน เพื่อเลือกกำลังมอเตอร์ที่รองรับได้เพียงพอ
• พิจารณาความต้องการพิเศษ เช่น ความเงียบในการทำงานหรือความสามารถในการป้องกันฝุ่นและน้ำ

ทดลองใช้งานหรือขอคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญ

• ติดต่อผู้จำหน่ายหรือผู้ผลิตเพื่อขอคำแนะนำเฉพาะสำหรับงานที่ต้องการใช้งานรอกไฟฟ้า
• หากเป็นไปได้ ลองขอทดลองใช้งานรอกไฟฟ้าจริง เพื่อประเมินสมรรถนะและตรวจสอบระบบควบคุมก่อนตัดสินใจซื้อ
• ใช้โอกาสนี้เพื่อสอบถามเกี่ยวกับการบำรุงรักษาและการรับประกันสินค้า

ลงทุนกับระบบควบคุมที่เหมาะสม

• หากพื้นที่ทำงานมีข้อจำกัดด้านความปลอดภัยหรือการมองเห็น ระบบรีโมตไร้สายจะช่วยเพิ่มความสะดวกและความปลอดภัย
• สำหรับงานที่ต้องการความทนทานสูงและใช้งานง่าย สวิตช์แขวน (Pendant Control) ยังคงเป็นตัวเลือกที่น่าเชื่อถือ
• หากงานยกมีความซับซ้อน เช่น ต้องการควบคุมหลายมิติหรือรวมเข้ากับเครนไฟฟ้า ระบบควบคุมแบบผสาน (Integrated Control) จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในระยะยาว

5. สรุป

       การเลือกแหล่งจ่ายไฟและระบบควบคุมที่เหมาะสมสำหรับ รอกไฟฟ้า เป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพและความปลอดภัยของงานยก ในกรณีที่ใช้งานเบาหรือสถานที่ติดตั้งไม่มีไฟ 3 เฟส ระบบไฟ 1 เฟสอาจตอบโจทย์ได้ดี เพราะติดตั้งง่ายและสะดวกกว่า แต่สำหรับงานที่ต้องการยกของหนักหรือใช้งานต่อเนื่อง ไฟ 3 เฟสเป็นตัวเลือกที่ช่วยประหยัดพลังงานและให้กำลังยกที่สม่ำเสมอ

       การเลือกระบบควบคุม รอกไฟฟ้า ควรพิจารณาจากลักษณะงานและพื้นที่การใช้งาน เช่น หากต้องการความทนทานและใช้งานในพื้นที่จำกัด ระบบสวิตช์แขวนเป็นตัวเลือกที่ดี แต่หากต้องการความปลอดภัยและคล่องตัว ระบบรีโมตไร้สายจะช่วยตอบสนองได้ดีกว่า โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีการเคลื่อนไหวมากหรืองานที่ต้องการความแม่นยำ

       เพื่อยืดอายุการใช้งานของ รอกไฟฟ้า ควรตรวจสอบการติดตั้งให้ถูกต้องและบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ การเลือกอุปกรณ์ที่เหมาะสมและการดูแลรักษาที่ดีจะช่วยให้รอกไฟฟ้าทำงานได้เต็มประสิทธิภาพและใช้งานได้ยาวนาน